نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 استادیار، گروه مالی و حسابداری، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

3 استادیار گروه اقتصاد، دانشگاه عدالت، تهران، ایران.

4 دکتری اقتصاد، گرایش پولی، دانشگاه عدالت، تهران، ایران.

چکیده

از اوایل دهه 1990 میلادی، قاعده هدف‌گذاری تورم به‌تدریج برای اجرای سیاست‌‌گذاری پولی مورد اقبال بانک‌های مرکزی قرار گرفت. در این چارچوب، هدف عملیاتی کوتاه‌مدت بانک‌های مرکزی، عموماً نرخ بهره شبانه بازار بین‌بانکی است. بانک‌های مرکزی نرخ بهره کوتاه‌مدت بازار بین‌بانکی را درون دالانی از نرخ‌های کف و سقف پیرامون نرخ بهره سیاستی مدیریت می‌کنند و از مجرای نرخ بهره، انتظارات، تقاضای کل، سطح محصول و تورم را تحت تأثیر قرار می‌دهند. در ایران، با رویکرد فعلی اجرای قانون عملیات بانکی بدون ربا، تشکیل دالان تسهیلات آماده بانک مرکزی با محدودیت‌هایی امکان‌پذیر است. برای تشکیل دالان تسهیلات آماده با محدودیت‌های کمتر، دو رویکرد پیشنهادی مقاله حاضر، اول: محدود کردن تسهیلات بانک‌ها به قراردادهای مبادله‌ای؛ و دوم، تعریف سپرده بانکی بر مبنای قرارداد ودیعه خاص یا قرض با حفظ قدرت خرید در طول دوره سپرده‌گذاری است. این پیشنهادها باعث تعریف سپرده بانکی با نرخ سود معین در ابتدای قرارداد سپرده‌پذیری می‌شوند. بر مبنای اهداف کمّی برنامه ششم توسعه اقتصادی، پیشنهاد مطالعه حاضر، تصریح دالان تسهیلات آماده نامتقارن بانک مرکزی، در دامنه 8/8 تا 6/23 درصد پیرامون نرخ سود کوتاه‌مدت بازار بین‌بانکی است. پهنای این دالان که مبین شرایط پولی است، در گام‌های بعدی با توجه به کاهش انتظارات تورمی و تعدیل شرایط محیط اقتصاد کلان، کاهش می‌یابد و به استاندارهای جهانی نزدیک‌تر می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

On Formation of Standing Facilities Corridor in Iran's Banking System

نویسندگان [English]

  • Akbar Komijani 1
  • Mohammad Ali Dehghan Dehnavi 2
  • Seyyed Abdolhamid Sabet 3
  • Hussein Bazmohammadi 4

1 Professor, Faculty of Economics, University of Tehran, Tehran, Iran.

2 Assistant Professor, Department of Finance and Accounting, School of Management and Accounting, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.

3 Assistant Professor, Department of Economics, Edalat University, Tehran, Iran.

4 PhD in Economics, Monetary Policy, Edalat University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

From early 1990's gradually inflation targeting strategy became main approach of central banks to conduct monetary policy. Hence, generally their short - term operational target is overnight interbank interest rate. In this context, central banks using with conventional and unconventional monetary policy instruments attempting to conduct short - term interest rate in a corridor of policy rates and through interest rate channel in the economy affect expectations, aggregate demand, output, price level and inflation.
In Iran's economy with current approach to implementation of usury free banking system, formation of standing facilities corridor with some restrictions is possible. However, according to this article's proposals it seems we can form mentioned corridor with less restrictions. First, to bind banking facilities in transaction contracts; and second, to define bank's deposits in base of Vadiah or Gharz contracts with keeping of their purchasing power during depository period. Both of these proposals lead to bank's deposits with determine profit rate since the beginning of depository contract. In this condition, our proposal is formation an asymmetric standing facilities corridor between 8.8 to 23.6 percent around policy rate. Width of this corridor which implies monetary condition, in further steps could be change due to central bank inflation forecast, economic and financial stability and will be closer to the global standards.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Inflation Targeting
  • Interest Rate Rule
  • Open Market Operation
  • Standing Facilities Corridor
  • Usury Free Banking System

سیاهه منابع

الف- منابع فارسی:

ایروانی، جواد. پول و بانکداری اسلامی. مشهد:  انتشارات دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 1394.
بازمحمدی، حسین. «درباره نرخ سود علی‌الحساب سپرده‌های سرمایه‌گذاری»، مجموعه مقالات همایش بانکداری اسلامی و چالش‌های جاری در نظام بانکی کشور، شیراز (مرودشت): دانشگاه آزاد اسلامی، اسفندماه 1396.
باقری، محمود و مریم ابراهیمی. «مطالعه تطبیقی منع ربا در حقوق کشورهای اسلامی و کشورهای اروپایی»، دو فصلنامه علمی- پژوهشی دانش حقوق مدنی، شماره دوم، پاییز و زمستان 1391، 108-121.
توتونچیان، ایرج. پول و بانکداری اسلامی و مقایسه آن با نظام سرمایه‌داری. تهران:  انتشارات توانگران، 1379.
تیلور، جان، بی. «کاربرد قواعد سیاست پولی در اقتصادهای با بازار نوظهور». مترجم محمد نادعلی، روند پژوهش‌های اقتصادی، شماره 45، تابستان 1384، 157- 178.
غنی‌نژاد، موسی. «بحثى در مبانى معرفتى تفاوت ربا و بهره بانکى»، مجله نقد و نظر، شماره 15، 1392، 1-10.
قانون عملیات بانکی بدون ربا (بهره)، مصوب مجلس شورای اسلامی، 1362.
قضاوی، حسین و حسین بازمحمدی. عملیات بازار باز در چارچوب بانکداری بدون ربا. مطالعه موردی: اسناد خزانه اسلامی، تهران: پژوهشکده پولی و بانکی، 1390.
قلیچ، وهاب. وکالت در بانکداری بدون ربا: کاربردها و چالش‌ها. تهران: پژوهشکده پولی و بانکی، 1398.
کاتوزیان، ناصر. «ماهیت حقوقی سپرده‌های بانکی»، مجموعه مقالات شانزدهمین همایش بانکداری اسلامی، تهران: مؤسسه آموزش عالی بانکداری، 1384، 73-84.
کاشانی، سید محمود. «بررسی حقوقی چارچوب قانون عملیات بانکی بدون ربا»، مجموعه مقالات هشتمین همایش بانکداری اسلامی، مؤسسه آموزش عالی بانکداری، 1376، 80-120.
مئنجاک، تاماراک. بانکداری مرکزی، ثبات پولی و مالی: نظریه و عمل. مترجمان احمد عزیزی و فاطمه نوربخش، تهران: پژوهشکده پولی و بانکی، 1397.
کمیجانی، اکبر، اسدلله فرزین‌وش و سید ضیاء‌الدین کیاالحسینی. «قاعده سیاست پولی مطلوب در محیط بانکداری بدون ربا»، فصل‌نامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، سال سیزدهم، شماره50، 1392، 49-51.
میثمی، حسین، کامران ندری و حسین توکلیان. «ارائه تسهیلات قاعده‌مند بانک مرکزی با استفاده از ابزارهای اسلامی: چارچوبی نوین جهت سیاست‌گذاری در کریدور نرخ سود بازار بین‌بانکی»، جستارهای اقتصادی، شماره 26، 1395، 9-32.
هاشمی شاهرودی، سید محمود. «احکام فقهی کاهش ارزش پول»، مجله فقه اهل بیت، شماره 2، 1374، 1-32.

ب- منابع لاتین:

Bindseil, Ulrich. Monetary Policy Operations and the Financial System. New York: Oxford University Press Inc, 2014.
Bindseil, Ulrich and Juliusz Jabłecki. “The optimal width of the central bank standing facilities corridor and banks' day-to-day liquidity management.” ECB Working Paper, No. 1350, 2011b.
Bindseil, Ulrich and Juliusz Jabłecki. A Structural Model of Central Bank Operations and Bank Intermediation. ECB Working Paper, No. 1312, 2011a.
Komijani, A. and Farhad Taghizadeh-Hesary. “An overview of Islamic Banking and Finance in Asia.Asian Development Bank Institute, No.853, 2018.
Woodford, Michael. Interest and Prices: Foundation of a Theory of Monetary Policy. New Jersey: Princeton University Press, 2003.

ب- درگاه‌های اینترنتی

درگاه الکترونیکی بانک مرکزی اندونزی به آدرس: https://www.bi.go.id
درگاه الکترونیکی بانک مرکزی مالزی به آدرس: http://www.bnm.gov.my
درگاه الکترونیکی بانک مرکزی پاکستان به آدرس: http://www.sbp.org.pk
درگاه الکترونیکی بانک مرکزی ترکیه به آدرس: https://www.tcmb.gov.tr
درگاه الکترونیکی بانک مرکزی ج. ا. ایران به آدرس: http://web.cbi.net
 
CAPTCHA Image