اثر شوک های پولی بر متغیر های اسمی و واقعی اقتصاد ایران(مطالعه موردی نرخ ارز و تراز تجاری کشور)

مزینی, امیر حسین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

امیر حسین مزینی

استادیار دانشگاه تربیت مدرس (پژوهشکده اقتصاد)

چکیده

مروری بر تحولات اقتصادی کشور طی دهه اخیر حکایت از آن دارد که اقتصاد ایران پیوسته در معرض انبساطهای پولی و به تعبیری شوکهای پولی قرار داشته است. اگر چه پیوسته در این مدت، کنترل نقدینگی یکی از اهداف مدون در برنامه‌های ادواری کشور بوده است اما ساختار بودجه‌ای کشور و وابستگی شدید آن به نفت باعث شده است که دولت در مقاطع زمانی مختلف ناگزیر به افزایش پایه پولی گردد. افزایش حجم پول در اقتصاد همانگونه که در متون اقتصادی نیز آمده است می‌تواند اثرات مختلفی در بخشهای اسمی و واقعی در پی‌داشته باشد. مقاله حاضر به صورت موردی به بررسی این موضوع میپردازد. بدین منظور از بخش اسمی اثر افزایش حجم پول بر نرخ ارز اسمی و از بخش واقعی اثر شوکهای پولی بر عملکرد (تراز) تجاری (که به صورت نسبت ارزش صادرات به واردات تعریف شده است) مورد بررسی قرار میگیرد. از آنجا که اثر شوکهای پولی بر متغیرهای اسمی در کوتاهمدت مشخص می‌گردد و به تعبیری ماهیت کوتاهمدت دارد و اثر این شوکها متقابلاً بر بخش واقعی زمان‌بر بوده و به صورت نسبی بلندمدت می‌باشد؛ بنابراین سعی شده است با توجه به مبانی نظری موجود، از مدلهایی استفاده شود که این تفاوتها ملحوظ گردند.
نتایج حکایت از آن دارد که شوکهای پولی به خوبی نرخ ارز اسمی را متأثر می‌سازند به گونه‌ای عکس‌العمل نرخ ارز در مقابل یک انبساط پولی غیر منتظره به صورت جهش بازگشت کننده نرخ ارز[1] ظاهر می‌شود و در بلندمدت انبساط پولی باعث کسری اولیه و سپس مازاد تراز تجاری می‌شود. این مطالعه در قالب داده‌های فصلی برای دوره بیست ساله (حدوداً هشتاد مشاهده) صورت گرفته است. نتایج این مطالعه ضرورت انضباط پولی دولت را خاطر نشان ساخته و این موضوع در قالب توصیه‌های سیاسی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

1- Overshooting

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effects of Monetary Shocks on Real and Nominal Variables (The Case of Exchange Rate and Current Account

نویسنده [English]

Amir Hossein Mozayani

Assistant Professor Tarbiat Modares University (Institute of Economics)

چکیده [English]

During the last few decades the Iran’s economy has frequently faced different monetary shocks. Although during this period monetary discipline has been one of macroeconomic policies of policymakers but based on government budget deficits it was inevitable.
Monetary expansion has considerable effects on real and nominal sectors of economy. To capture these effects, in this paper we are going to assess the effect of (positive) monetary shocks on trade performance (which was defined as export-import ratio) and nominal exchange rate as real and nominal variables. To do this, we used short and long run models through quarterly data for 20 years
The results imply that an expansionary monetary shock causes exchange rate to overshoots and improves trade performance after a short time of deterioration. The results strongly recommend the government a fiscal discipline in its annual budget.

کلیدواژه‌ها [English]

Exchange Rate
Monetary Shock
Trade Balance
Real and Nominal Variable

مراجع

منابع آماری

1- شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در مناطق شهری کشور : بانک مرکزی ج.ا. ایران

2- حجم پول و شبه پول ایران : بانک مرکزی ج.ا. ایران - واحد: میلیارد ریال

3- نرخ ارز اسمی در بازار آزاد : بانک جهانی (World Currency Yearbook) و بانک مرکزی ج.ا. ایران - واحد: دلار/ ریال

4- درآمد نفت و گاز در بودجه عمومی دولت : سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور - بسته آماری PDS - واحد: میلیارد ریال

5- شاخص قیمت و ارزش کالاهای صادراتی و وارداتی: سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور - بسته آماری PDS و بانک مرکزی ج.ا. ایران - واحد : میلیون دلار

6- تولید ناخالص داخلی: بانک مرکزی ج.ا. ایران- واحد: میلیارد ریال

7- حجم پول و شبه پول آمریکا : Federal Reserve of St. Louis ,USA – واحد: میلیارد دلار

8- تولید ناخالص داخلی آمریکا: Federal Reserve of St. Louis ,USA – واحد: میلیارد دلار

منابع

1- حسین‌زاده‌نیک، علی، ارز و بررسی نقش آن در تراز پرداختهای داخلی و خارجی در خلال سال‌های 1362-1366، پایاننامه کارشناسی‌ ارشددانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع) ، 1368.

2- درگاهی، حسن و گچلو، جعفر،« بررسی رفتار کوتاهمدت و بلندمدت نرخ حقیقی ارز در اقتصاد ایران با استفاده از روش همگرایی خود توضیح با وفقه‌های توزیعی»، پژوهشنامه بازرگانی ،1380،شماره21

3- رحیمی بروجردی، علیرضا ، بررسی تاثیر کاهش ارزش پول بر تراز پرداخت‌های جمهوری اسلامی ایران، سومین کنفرانس سیاست‌های پولی و ارزی، مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی، تهران،1372.

4- روشن‌روان، فریدون، اثرات کاهش ارزش پول بر واردات و تولید ناخالص داخلی، پایاننامه کارشناسی‌ارشد علوم اقتصادی، دانشکده علوم اقتصادی دانشگاه علامه طباطبائی. 1374.

5- سلمانپورزنوز،علیرضا، اثرات تغییر نرخ ارز بر صادرات و واردات کشور(1340-1373) ، پایاننامه کارشناسی ارشد علوم اقتصادی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه مازندران، 1376.

6- شکیبائی، علیرضا، تأثیر کاهش ارزش پول بر واردات، پایاننامه کارشناسی‌ارشدعلوم اقتصادی، دانشکده علوم اقتصادی دانشگاه علامه طباطبایی، 1370.

7- شهابی، ربابه، روش پولی بررسی‌تر از پرداختهای خارجی، پایاننامه کارشناسی ارشد برنامه‌ریزی سیستمهای اقتصادی، دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی، 1371.

8- عربشاهی، مجید، بررسی اثر کوتاه‌مدت و بلندمدت کاهش ارزش ریال ایران بر تراز تجاری با استفاده از تکنیک‌های همگرایی و تصحیح خطا، پایاننامه کارشناسی ارشد اقتصاد نظری، دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی، 1376.

9- قربانی، پیمان، بررسی تاثیر شوکهای عرضه پول در تابع تقاضای پول کوتاهمدت، پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران،1376.

10- مرادحاصل، نیلوفر، استخراج تابع عرضه صادرات، پایاننامه کارشناسی‌ارشد علوم اقتصادی، دانشگاه آزاد اسلامی. 1378.

11- مقیمی، محمد رضا، اثر درآمدهای نفتی بر صادرات غیرنفتی از کانال نرخ ارز، پایاننامه کارشناسی ارشد توسعه اقتصادی و برنامه‌ریزی، دانشکده علوم اقتصادی دانشگاه علامه طباطبائی، 1374.

12- موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، رابطه مبادله بازرگانی خارجی ایران و سیاستهای مناسب برای بهبود آن، چاپ اول،تهران،1382.

13- مهدویان، محمد علی، روش‌های تحلیلی بررسی نرخ ارز، اولین کنفرانس سیاست‌های پولی و ارزی، مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی، تهران، 1369.

14- ندری، کامران، سیاست پولی، تورم و نرخ ارز طی سال‌های بعد از انقلاب (برداشت پولی)، پایاننامه کارشناسی‌ ارشد دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام‌صادق(ع)، 1372.

15- نوفرستی، محمد، ریشه واحد و هم جمعی در اقتصاد ایران، تهران، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، چاپ اول، 1378.

16- یاوری، کاظم و مزینی، «امیر حسین. جهش پولی نرخ ارز :مورد ایران»، فصلنامه مفید سال نهم، فروردین و اردیبهشت 1382.

17- Bahmani-oskooee, M., “The long run relation between a black market exchange rate and the trade balance, Evidence from Iran”, Journal Of Economic Studies, 1999, 26(2).

18- August, G. The interplay of export supply and the real exchange rate; evidence for Mercosur export to EU. University of Gottingen Working Paper No 79.2001

19- Bahmani-oskooee, M. and Kara, O., “Exchange rate overshooting in turkey”, Economics Letters, 2000, (68).

20- Barlow, R. and senses, F. (1995). The Turkish export boom: just reward or just lucky. Journal of Development Economics, 48, 111-13.

21- Bernanke, B. and Mihov,I. , “Measuring monetary policy”, Quarterly Journal of Economics,1998(113).

22- Bhandari, J.S. and Driskill, R. and Frenkel, J.A., “Capital mobility and exchange rate overshooting”, European Economic Review, 1984, (24).

23- Christiano, L.J. and Eichenbaum, M. and Evans, C.L., “monetary policy shocks: What have we learned and to what end”, NBER Working Paper, 1998.

24- Dornbusch, R., “Devaluation, Money, and Nontraded goods”, The American Economic Review, 1973, 63(5).

25- Dornbusch, R., “Expectation and exchange rate dynamics”, Journal of Political Economy, 1976(84).

26- Dornbusch, R., Exchange rates and inflation, United States, MIT Press, 1991.

27- Eichenbaum, M.and Evans, C., “Some empirical evidence on the effects of monetary policy shocks on exchange rates”, NBER Working Paper, 1993.

28- Faini, R. (1994). »Export supply, capacity and relative price«. Journal of Development Economics, 45, 81-100.

29- Floyd, J.E., “Monetary policy and the exchange rate:Some evidence”, University Of Toronto Working Paper,1998.

30- Floyd, J.E., “Exchange rate overshooting”, University Of Toronto Working Paper , 2002.

31- Floyd, J.E., “Money, prices and employment in the small open economy”, University Of Toronto (handout), Canada, 1988.

32- Frankel, J.A. and Rose, A.K., Empirical evidence on nominal exchange rate, PP.1689-1729.in : Handbook Of International conomics ,Eds., Grossman, G. and Rogoff,K. 1995, Vol.3, North-Holland,Elsevier.

33- Frenkel, J.A.and Rodriguez, C.A., “Exchange rate dynamics and the overshooting hypothesis”, IMF Working Paper, 1982.

34- Fung, B.S.C., “A VAR analysis of the effects of monetary policyin east asia” , BIS Working Paper, 2002.

35- Gibson, H.D., International finance: Exchange rates and financial flows in the international system, Longman, 1996.

36- Goldberg, L.S. ad Karimov,I. , “Black markets for currency, hoarding activity and policy reforms” , Journal Of International Economics, 1997(42).

37- Goldberg, P.K. and Knetter, M.M., “Goods prices and exchange rates: what have we learned?” NBER Working Paper, 1996.

38- Goldstein, M. and Khan, M. (1978). The supply and demand for exports: a simultaneous approach. Review of Economic and Statistics, LX (2): 275-286.

39- Hoontrakul,P. , “Exchange rate theory: A review”, ChulalongkornUniversity discussion Paper ,1999.

40- International Monetary Fund, Article IV “The Executive Board of the International Monetary Fund” – The mission with the Islamic Republic of Iran, February 2006

41- Jung, W. and Lee, G. (1986). The effectiveness of export promotion policies: the case of Korea. Weltwirtschaftliches Archive, 122:2, 340-57.

42- Kalyvitis, S. and Michaelides,A., “New evidence on the effects of US monetary policy on exchange rates” , Economic Letters ,2000(71).

43- Kim, S., “International transmission of U.S. monetary policy shocks : Evidence from VAR’s”, Journal Of Monetary Economics ,2001(48).

44- Kollmann, R., “The exchange rate in a dynamic-optimization current account model with nominal rigidities: A quantitative investigation”, IMF Working Paper,1997.

45- Lyons, R.K, “Whence exchange rate overshooting: Money stock or flow”, Journal of International Economics, 1990(29).

46- Mah, J.S. (2003). The export insurance system and export supply of Britain. University of Connecticut Working Paper No 44.

47- Mark, N.C., International macroeconomics, Theory and econometric methods. United States, 2001, Blackwell Publication.

48- Miles, M. A., “The effects of devaluation on the trade balance and balance of payments: some new results”, Journal of Political Economy, 1979, Vol: 87, No: 3.

49- Miles, M.A. (1979). The effects of devaluation on the trade balance and the balance of payment: some new results. Journal of Political Economy, 87, 600-20.

50- Molana, Hassan and Mozayani, Amir H. “Money discipline as a precondition for non-oil export promotion in Iran’s economy” – University of Dundee Discussion Paper- Dec. 2003

51- Papadopoulos, A.P.and Zis, G., “A monetary analysis of the Drachma/Ecu exchange rate determination1980-1991”, Empirical Economics, 2000(25).

52- Papazoglou, C. and Turnovsky, S.J., “External markets, exchange rate dynamics and the impact of monetary disturbance”, Journal Of International Money And Finance, 1994, 13(5).

53- Pesaran, M.H, “Economic trends and macroeconomic policies in post revolutionary Iran”, Cambridge University Discussion Paper, 2000.

54- Phylaktis, K. and Girardin, E., “Foreign exchange markets in transition economics : China”, Journal of Development Economics ,2001(64).

55- Pikoulakis, E . , International macroeconomics. Great Britain, Macmillan ,1995.

56- Rapach,d.E. and Wohar,M.E. , “Testing the monetary model of exchange rate determination : New evidence from a century of data”, Journal of International economics(forthcoming),2001.

57- Redding, S. and Venables, A.J. (2003). Geography and export performance: external market access and internal supply capacity. NBER Working Paper 9637.

58- Rogers, J.H., “Monetary shocks and real exchange rates”, Journal Of International Economics, 1999(49).

59- Rogers,J.H., “Monetary shocks and real exchange rates”, Board Of Governors Of The Federa Reserve discussion Paper ,1998.

60- Rogers,J.H. and faust,J. , “Monetary policy’s role in exchange rate behavior”, Board Of Governors Of The Federal Reserve discussion Paper,1999.

61- Rogoff,K., “Dournbusch’s overshooting model after twenty-five years”, IMF Working Paper ,2002.

62- Shone,R., Economic dynamic ,United Kingdom, Cambridge university Press ,1997.

63- Wilkson,K.J.and Young,M.R. and Young,S. , “The effects of monetary policy shocks on exchange rates : evidence from Newzealand and Australia”, Pacific-Basin Finance Journal , 2001(9).