نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران
2 استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی
3 دانشجوی دکترای اقتصاد دانشگاه مفید
چکیده
بهره‌وری کل عوامل تولید در اقتصاد ایران به گواه مطالعات و آمارهای رسمی داخلی و خارجی پایین است. مقاله حاضر در پی استخراج چارچوبی برای تبیین دلایل این مسئله است.
روش تحقیق این مقاله توصیفی - تحلیلی است و تجزیه و تحلیل اطلاعات بر اساس چارچوب نظری یافته‌های مکتب نهادگرایی به خصوص نظریات نورثانجام می‌شود.
از نظر نورث برای بهبود بهره‌وری دو مجموعه نهادی باید اصلاح شوند: الف- نهادهای طرف عرضه: یعنی خلق یک ساختار نهادی و سازماندهی که فعالیت‌های تسهیل‌گر بهره‌وری را تشویق نماید. تغییرات طرف عرضه با کاهش هزینه‌های مبادله و تبدیل موجب بهبود بهره‌وری می‌شود. نهادهایی که هزینه‌های مبادله را کاهش می‌دهند عبارتند از: نهاد حقوق مالکیت، نهادهای مرتبط با عدم اطمینان و ریسک، نهادهای مؤثر بر تحرک سرمایه و نهادهای مرتبط با جریان شفاف اطلاعات. ضعف نهادهای فوق منجر به افزایش هزینه‌های مبادله شده و مانعی بر سر راه بهبود بهره‌وری تلقی می‌شود. نهادهایی که هزینه‌های تبدیل را کاهش می‌دهند، نیز شامل آن‌هایی هستند که امکان معرفی و بکارگیری تکنولوژی پیشرفته را فراهم می‌کنند.
ب- نهادهای طرف تقاضا: تغییرات القاء شده از طرف عرضه در سازماندهی و تکنولوژی، هزینه‌ها و منافع درک شده افراد و گروه‌ها را در طول تاریخ تغییر می‌دهد و واکنش‌هایی را از طریق عمل گروهی یا فرایندهای سیاسی ایجاد می‌کند که بهره‌وری اقتصاد را متأثر می‌کند. به عبارت دیگر این‌گونه نهادها (ی رسمی و غیررسمی) تقاضا برای نهادهای گروه الف را در جامعه ایجاد می‌کنند.
دستیابی به عملکردهای بالای بهره‌وری مستلزم وجود یک نظام سیاسی قابل دوام است که نهادهای اقتصادی لازم را ایجاد کند و تضمین‌های اجرایی مؤثر را فراهم نماید. مجموعه نهادهای مورد نیاز هر کشور نیز باید بر اساس دانش محلی و ویژگی‌های زمانی و مکانی آن کشور طراحی شوند. نظام سیاسی مشارکتی مؤثرترین سازوکار برای فرآوری و تجمیع دانش محلی به منظور طراحی چنین نهادهایی است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
An Introduction to Institutional Explanation of Low Productivity in Iranian Economy
نویسندگان [English]
- Mahmoud motavaseli 1
- Farshad Farshadmomeni 2
- Jamal Fathollahi 3
1 Professor, Faculty of Economics, University of Tehran
2 Assistant Professor, Faculty of Economics, Allameh Tabatabai University
3 Mofid University PhD student in economics
چکیده [English]
Evidences of internal and external statistics and researches show that total factor productivity (TFP) in Iran economy is low. This paper seeks to extract a framework for explaining the reasons for low productivity performance in Iranian economy.
Research method of this paper is descriptive-analytic. Analyzing and using of information, literature, history, and empirical evidences are based on theoretical framework of institutional school especially the North’s theories.
In North's view, to improve productivity, two sets of institutional reforms should be implemented:
a) The supply side changes: improve productivity by lowering either transaction or transformation costs.
b) Demand side institutional changes: supply induced changes in organization and technology alter the perceived costs and benefits to individuals and groups throughout history and engender responses through group action or the political process which in turn alter the productivity of the economy.
Achieving high performance in productivity requires viable governance that creates economic institutions and provides effective enforcement. Institutional sets of each country should be designed based on local knowledge. Participatory political system is the most effective mechanism for collecting local knowledge to design such institutions.
کلیدواژه‌ها [English]
- Total Factor Productivity (TFP)
- Institutional Economics
- Economic Development
- Institutional Changes
الف- فارسی
- ابطحی، سید حسین؛ کاظمی، بابک؛ بهره‌وری، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، چاپ سوم، 1380.
- امینی، علیرضا؛ «اندازه‌گیری و تحلیل عوامل مؤثر بر بهره‌وری در بخش‌های غیر نفتی اقتصاد ایران و چشم‌انداز آن در برنامه سوم»، مجله برنامه و بودجه، 1379، شماره‌های54 و 55.
- بانک جهانی، گزارش توسعه جهانی سال 2002: نهادسازی برای بازار، انتشارات دانشگاه آکسفورد برای بانک جهانی، ترجمه علی حبیبی، تهران، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، مرکز مدارک علمی، موزه و انتشارات، 1385.
- بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، اداره حساب‌های اقتصادی، موجودی سرمایه در اقتصاد ایران (86-1353)، 1388.
- پروکوپنکو، جوزف؛ مدیریت بهره‌وری، ترجمه محمدرضا ابراهیمی‌مهر، تهران، مؤسسه کار و تأمین اجتماعی، چاپ دوم، 1379.
- تمدن جهرمی، محمدحسین؛ رویارویی مکاتب اقتصادی، تهران، جهاد دانشگاهی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران، 1383.
- جهانگرد، اسفندیار؛ «تحلیل بهره‌وری تولید، ناشی از تغییر فن‌آوری واسطه‌ای و عوامل اولیه فعالیت‌های اقتصاد ایران»، مجله برنامه و بودجه، 1380، شماره 64.
- جنتی‌فرد، محمد؛ نیک رفتار، حامد؛ صفدری، فرناز؛ «گزارش رقابت‌پذیری ایران 2011-2010»، اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران، مرکز تحقیقات و بررسی‌های اقتصادی، 1389.
- چاونس، برنارد؛ اقتصاد نهادی، ترجمه محمود متوسلی، علی نیکونسبتی و زهرا فرضی‌زاده، دانشگاه تهران، 1390.
- داو، شیلا سی؛ کنکاشی پیرامون روش‌شناسی اقتصاد، ترجمه محمودمتوسلی و علی رستمیان، تهران، جهاد دانشگاهی، 1388.
- رومر، دیوید؛ اقتصاد کلان پیشرفته نظریه رشد، ترجمه مهدی تقوی،جلد اول، تهران، دانشگاه آزاد، 1383.
- سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، گزارش ربع قرن عملکرد جمهوری اسلامی ایران 1381-1356. تهران، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، مرکز مدارک علمی و انتشارات، 1383.
- سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، گزارش اقتصادی سال 1383 و نظارت بر عملکرد پنج ساله برنامه سوم توسعه، حوزه‌های فرابخشی، جلد اول، تهران، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، مرکز مدارک علمی، موزه و انتشارات، 1384.
- عباسیان، عزت‌الله؛ و مهرگان، نادر؛ «اندازه‌گیری بهره‌وری عوامل تولید بخش‌های اقتصادی کشور به روش تحلیل پوششی داده‌ها (DEA)».مجله تحقیقات اقتصادی، 1386، شماره 78.
- فرگوسن. چارلز. ای؛ جی. پی. گلد؛ نظریه اقتصاد خرد، ترجمه محمود روزبهان، جلد اول، تهران، مرکز نشر دانشگاهی. چاپ پنجم، 1376.
- کازرونی، علیرضا؛ سجودی، سکینه؛ «نقش بهره‌وری در تعیین دستمزد نیروی کار در بخش صنعت ایران (82-1376) رهیافت داده‌های تلفیقی»، مجله تحقیقات اقتصادی، 1385، شماره 76.
- متوسلی، محمود؛ حسینی‌زاده، سید محمدعلی، نیکونسبتی، علی؛ «نهادگرایی و تأثیر نظریه سرل در مورد نهادها بر آن»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، 1388، شماره 4.
- متوسلی، محمود؛ مشهدی احمد، محمود؛ نیکونسبتی، علی؛ سمیعی‌نسب، مصطفی؛ اقتصاد نهادی: پیشگامان نهادگرایی که علم اقتصاد را متحول کردند، تهران، دانشگاه امام صادق، 1389.
- نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال‌های 1355،1365،1375،1385، تهران، مرکز آمار.
- مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی؛ 1388. بانک اطلاعات قوانین و مقررات کشور (لوح حق)، 1388. قابل دسترسی در http://www.majlis.ir/mhtml/index.php
- معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور؛ گزارش اقتصادی سال 1384 و نظارت بر عملکرد سال اول برنامه چهارم توسعه، حوزه‌های فرابخشی، جلد اول، تهران، معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور، مرکز مدارک علمی، موزه و انتشارات، 1386.
- ____________ ؛ گزارش اقتصادی سال 1385 و نظارت بر عملکرد دو ساله اول برنامه چهارم توسعه، حوزه‌های فرابخشی، جلد اول، تهران، معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور، مرکز مدارک علمی، موزه و انتشارات، 1387.
- ___________ ؛ گزارش اقتصادی سال 1386 و نظارت بر عملکرد سه ساله برنامه چهارم توسعه،: حوزه‌های فرابخشی، جلد اول، تهران، معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی رئیس‌جمهور، مرکز داده‌ورزی و اطلاع رسانی، 1388.
- میر، جرالد؛ استیگلیتز، جوزف؛ پیشگامان اقتصاد توسعه:آینده در چشم انداز، ترجمه غلامر‌ضا آزاد (ارمکی)، تهران، نشر نی، 1382.
- نورث، داگلاس‌سی؛ نهادها، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی. ترجمه محمدرضا معینی، 1385. تهران، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، مرکز مدارک علمی و انتشارات، چاپ دوم، 1385.
- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان: یافته‌های پیمایش در 28 استان کشور، دفتر طرح‌های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1380 و 1382.
ب- لاتین
-
Abramowitz, Moses; 1956, «Resource and Output Trends in the United States since 1870», American Economic Review 46: 5–23.
-
Acemoglu, Daron; Simon Johnson and James A. Robinson; 2007, Institutions as a Fundamental Cause of Long-Run Growth, Printed in Handbook of economic growth, Edited by: Philippe Aghion and Steven Durlauf, Amesterdam:Elsevier. PP.385-472.
-
Aoki, Mashashiko; 2000, What are institutions and how should we approach them? Deutsche stiffing fur international entwicklung, Villa Borsig, Workshop series.
-
APO; 2009, APO Productivity Databook 2009, Asian Productivity Organization, Tokyo, Japan.
-
Bardhan, Pranab, 2005, Scarcity, Conflicts and Cooperation: Essays in the Political and Institutional Economics of Development, Cambridge, MA: MIT Press.
-
Baumol, W.J; 1990. Entrepreneurship: productive, unproductive and destructive, Journal of Political Economy 98 (5), 893–921.
-
Chavance, Bernard; 2007, Institutional Economics. Translated from the French by Francis Wells. 2009. New York: Routledge.
-
Coase, R.H; 1960, The Problem of Social Cost, Journal of Law and Economics, Vol.3. pp. 1-44.
-
Commons, John R; 1931, Institutional Economics, The American Economic Review, Vol. 21, No. 4. pp. 648-657.
-
Commons, John R; 1990[1934], Institutional economics: It's place in political economy, New Brunswick, NJ: Transaction Publishers, Vols.1-2.
-
Colander, David; Ric Holt and Barkley Rosser; Changing Face of Mainstream Economics, Review of Political Economy, 16.pp. 485–99.
-
Eggerston, Thrain; 1990, Economic behavior and institutions, New York: Cambridge University press.
-
Evans, Peter; 2008, Interdisciplinary approaches to development: the ‘institutional’ turn International Handbook of Development Economics Edward Elgar LTD, Edited by Amitava Krishna Dutt and Jaime Ros.
-
Greif, A; 2006, Institutions and the Path to Modern Economy, Lessons from Medieval Trade, Cambridge: Cambridge University Press.
-
Hall, William K; 2005, The effect of institutions and infrastructure on economic performance: Analysis of the macro and micro evidence. PHD Dissertation in economics, Department of economic, university Oregon.
-
Helpman, Elhanan; 2004, The mystery of economic growth, Harvard University Press, USA.
-
Hodgson Geoffrey M; 1998, The Approach of Institutional Economics, Journal of Economics Literature, Vol. XXXVI, PP: 166-192.
-
Hodgson, Geoffrey M; 2000, What Is the Essence of Institutional Economics?, Journal of Economic Issues, vol. 34: 317–29. Reprinted by University of Wisconsin–Madison in The Philosophy of Economics: An Anthology, Cambridge University Press, Third Edition, 2008, Edited by Daniel M. Hausman.
-
Hodgson, Geoffrey M; 2006, What are institutions?, Journal of Economic Issues. Vol. XL. No.1.
-
Hoff, Karla and Joseph Stiglitz; 2001, Modern Economic Theory and Development, Printed in G. Meier and J. Stiglitz, Frontiers of Development Economics, New York: Oxford University Press [World Bank], pp. 389–460
-
Hulten, Charles R; 2001, Total Factor Productivity, A Short Biography, Printed in New Developments in Productivity Analysis, University of Chicago Press.PP:1-54.
-
Isaksson, Andres; Thiam Hee Ng and Ghislain Robyn; 2005, Productivity in developing countries: Trend and policies, UNIDO, Vienna.
-
Jorgenson, W. Dale, and Mieko Nishimizu; 1978, U.S. and Japanese economic growth, 1952–1974: An international comparison. Economic Journal 88: 707–26.
-
Klein, Peter G; 1999, NEW INSTITUTIONAL ECONOMICS, Department of Economics, University of Georgia.
-
Klein, Philip A; 1993, THE INSTITUTIONALIST CHALLENGE: BEYOND DISSENT, Printed in Institutional Economics: Theory, Method, and Policy. Edited by Marc R. Tool. Kluwer Academic Publishers. United States of America.
-
Libenstain, Harvey; 1989, The economics of organizations and institutions as the black box of economic development analysis, World development, Special Issue, September, Vol.17, No.9. PP.1361-75.
-
Lucas, Robert E, Jr; 1988, On the mechanics of economic development, Journal of Monetary Economics 22:3-42.
-
Manser, Martin H. (Chief Compiler); 1995, Oxford learner’s pocket dictionary. Oxford University Press. Oxford: Oxford University Press.
-
Mas-colell, Andreu, Michael D.Whinston and Jerry R.Green; 1995, Microeconomic theory, New York. Oxford university press.
-
Meier, Gerald; 2005, Biography of a Subject: An Evolution of Development Economics. New York: Oxford University Press.
-
Mjoset, Lars; 1992, The Irish economy in a comparative institutional perspective, National economic and social council, Dublin.
-
North, Douglas C; 1993, Institutions, transaction costs and productivity in the long run, Economic History, 9309004, EconWPA.
-
____________ ;. 1994, Institutions and productivity in history, Economic History, 9411003, EconWPA.
-
North, Douglas C; 2005, Understanding the process of economic change. Princeton university press.
-
OECD; 2001, Measuring productivity-OECD Manual: Measurement of aggregate and industry-level productivity growth, Organization for European Economic Cooperation.
-
OECD; 2008, OECD compendium of productivity indicators, Organization for European Economic Cooperation.
-
Olson, Mancur; 1965, The Logic of collective action, Cambridge, Ma. Harvard university press.
-
Olson, Mancur; 2000, Big bills left on the sidewalk, A Not-So-Dismal science: A broader view of economies and societies, New York, Oxford university press. 35-60.
-
ONS (Office for National Statistics); 2007, The ONS Productivity Handbook: A Statistical Overview and Guide, Edited by Dawn Camus, Palgrave, Macmillan, United Kingdom.
-
Rashid, Salim; 2008, International Handbook of Development Economics. Edward Elgar LTD, Edited by Amitava Krishna Dutt and Jaime Ros.
-
Richter, Rudolf; 2005, The New Institutional Economics: Its Start, Its Meaning, Its Prospects, The European Business Organization Law Review (EBOR), 6:2, pp: 161 – 200.
-
Rodrik, Dani; 2007, Growth Strategies, Printed in Hand book of economic growth, Edited by: Philippe Aghion and Steven Durlauf. Amesterdam:Elsevier. PP.967-1014.
-
Romer, Paul M; 1986, Increasing returns and long-run growth, Journal of Political Economy 94 (5): 1002–37.
-
Solow, R.M; 1956, A Contribution to the Theory of Economic Growth, The Quarterly Journal of Economics. Vol. 70. No. 1. pp. 65-94.
-
Solow, R.M; 1957, Technical change and aggregate production function. Review of Economics and Statistics. 39(3) , PP.312-20.
-
Veblen, T; 1899, The Theory of the Leisure Class, Mineola, NY: Dover Publications, 1994.
-
Williamson, Oliver E; 1985, The Economic institutions of capitalism: Firms, Markets, relational contracting, The Free Press.
-
Williamson, Oliver E; 2000, The New Institutional Economic: Taking Stock, Looking Ahead, Journal of Economic Literature, Vol. XXXVIII, PP: 595-613.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله