نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 عضو هیأت علمی(دانشیار) و مدیر گروه اقتصاد سیاسی دانشگاه امام صادق (ع)
2 مدیر دفتر مدلسازی اقتصاد ایران، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع)
چکیده
هدف این مقاله طراحی سازوکار شکل‌گیری نرخ سود در نظام بانکداری ایران بر پایه اصول شریعت است؛ به گونهای که کارایی تخصیصی در نظام بانکی را تضمین کند. برای این منظور بر اساس روش تحلیلی- فقهی، سازوکار تعیین نرخ سود بانکی در چارچوب قیمتگذاری از منظر فقهای عظام و اقتصاد اسلامی مورد بررسی قرار میگیرد. بر اساس نتایج به دست آمده از مبانی فقهی در شرایط طبیعی قیمتگذاری و تعیین دستوری نرخ سود بانکی ممنوع و خلاف اصول شریعت است. با توجه به نتایج مطالعات فقهی-اقتصادی، چارچوب شکل‌گیری نرخ سود بر پایه مبانی حق و عدل و در قالب بازار بین بانکی داراییمحور طراحی شده است. در این چارچوب بانک مرکزی کریدور نرخ سود را تعیین و بانکها بر پایه عقود اسلامی از طریق انتشار اوراق و عرضه آن در بازار بین بانکی به تأمین مالی کوتاهمدت و بلندمدت بنگاهها اقدام می‌نمایند. نرخ سود اوراق منتظره بر اساس بازدهی در بخش واقعی اقتصاد و نرخ سود بازار بین بانکی بر اساس مبادلات اوراق در بازار تعیین میگردد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The mechanism of profit rate formation in Iranian Banking System
نویسندگان [English]
- Hossein Eyvazlou 1
- Morteza Baky Haskuee 2
1 Head of Department of Political economy group, Imam Sadiq (a.s) University
2 Head of office of Economic Modelling, Imam Sadiq (a.s) University
چکیده [English]
The goal of this research is to design mechanism of profit rate formation in Iranian banking system such that guarantees allocation efficiency. To this aim, it analyzes pricing mechanism from point of Islamic Scholars using an Islamic jurisprudential method of research. The results show that in a normal condition, setting the prices including banks profit rates, is forbidden and is in contrast to the Sharia Principles. Accordingly, this research proposes mechanism of profit rate formation based on truth and justice and an asset-based interbank money market. In this framework, central bank sets corridor of rates and banks finance firms by issuing commercial papers. Papers rates set based on return in real sector of economy and profit rate in banking system set by transaction of papers in the market.
کلیدواژه‌ها [English]
- Real return
- profit rate formation
- an asset-based interbank money market
. فارسی
- قرآن کریم.
- اسنودن، برایان (1383)، راهنماینوین اقتصاد کلان، ترجمه منصور خلیلی عراقی و علی سوری، تهران: انتشارات برادران.
- حاجیان، محمدرضا (1385)، بازار بین بانکی ریالی، تهران: پژوهشکده پولی و بانکی.
- حسینی سیدرضا (1384)، «قیمتگذاری از دیدگاه فقه و اقتصاد»، دوفصلنامه جستارهای اقتصادی، شماره 4، دوره دوم ، صص 114-83.
- حسینی، سیدجعفر و قاضیزاده، محمد (1370)، اقتصاد در فقه اسلامی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
- حلّی، حسن بن مطهر (1422ق)، تذکرة الفقهاء، ترجمه ، جلد 12، چاپ اول، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث
- رضوی، مهدی و شمسیان، اسماعیل (1389)، «بررسی سیستمی تعیین نرخ سود بانکی در ایران»، دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران، شماره 14، دوره هفتم، صص 37-67.
- شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان(1413ق)، المقنعة، چاپ اول، قم: ، کنگرۀ جهانی هزارۀ شیخ مفید.
- عباسینژاد حسین و یاری، حمید (1386)، «بررسی اثرگذاری نرخ سود تسهیلات بانکی بر سرمایهگذاری بخش خصوصی در افق بلندمدت ایران»، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 4، دوره 81 ، صص 139-158.
- عربی، سیدهادی و معارفی، محسن (1389)، «بررسی مسائل گذار به ابزار غیرمستقیم پولی در کشورهای اسلامی (فقهی - اقتصادی)»، دوفصلنامه علمی پژوهشی جُستارهای اقتصادی، شماره 13، دوره هفتم، صص 73-101.
- عزیزنژاد، صمد (1391)، «چالش و راهکارهای تعیین نرخ سود بانکی در اقتصاد ایران»، فصلنامه مجلس و راهبرد، شماره 71، دوره 19، صص181-200.
- عیوضلو حسین و کریمی ریزی، مجید (1397)، «اصول موضوعه و راهبردهای بانکداری اسلامی در چارچوب نظام اقتصادی اسلام»، مجله اقتصاد اسلامی، شماره 71، دوره 18، صص 5-35.
- عیوضلو، حسین؛ بکی حسکوئی، مرتضی و کریمی ریزی، مجید (1399)، «مطالعات پایه طرح اصلاح نظام بانکی در ایران»، گزارش معماری و طراحی ساختار و ارکان مطلوب نظام پولی و بانکی کشور، جلد سوم، صص 214-235.
- فرجی، یوسف (1382)، آشنایی با ابزارها و نهادهای پولی و مالی، چاپ اول، تهران: مؤسسه عالی بانکداری ایران،.
- فکری ارشاد، منوچهر (1386)، مبانی بازارهای مالی‌جهانی، چاپ اول، تهران: سازمان مدیریت صنعتی.
- قانون پولی و بانکی کشور، مصوب 18/4/1351.
- قانون عملیات بانکی بدون ربا، مصوب 16/07/1362، مجلس شورای اسلامی ایران.
- کمیجانی، اکبر و سیفیپور، رویا (1385)، «بررسی اثرات سرکوب مالی بر رشد اقتصادی در ایران»، پژوهشهای اقتصادی، شماره 6، دوره 3، صص 17-48.
- موسوی، سیدباقر (1381)، «خرید و فروش دین(تنزیل)»، فصلنامه تخصصی اقتصاد اسلامی، شماره 7، دوره دوم، صص75-88 .
- موسویان سید عباس و حسین میسمی (1393)، بانکداری اسلامی: مبانی نظری- تجارب عملی، ویرایش سوم، تهران: پژوهشکده پولی و بانکی.
- موسویان سیدعباس و بهاری قراملکی، حسین (1389)، «ضوابط قیمتگذاری از منظر فقه امامیه»، دوفصلنامه معرفت اقتصادی، شماره2، دوره اول، صص 109-136.
- موسویان، سیدعباس (1380)، مشارکت مجدد، جایگزین تنزیل مجدد (مجموعه سخنرانی‌ها و مقالات دوازدهمین همایش بانکداری اسلامی (ابزارهای تأمین مالی و ابزارهای سیاست پولی))، چاپ اول، تهران: موسسه عالی بانکداری ایران.
- موسویان، سیدعباس (1387)، «بررسی فقهی و اقتصادی تعیین نرخ سود بانکی»، مجموعه مقالات نوزدهمین همایش بانکداری اسلامی، تهران: موسسه عالی بانکداری ایران.
- موسویان، سیدعباس (1387)، ابزارهای مالی اسلامی (صکوک)، چاپ ششم، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- موسویان، سیدعباس (1388)، « بررسی فقهی-حقوقی تعیین نرخ سود بانکی»، فصلنامه فقه و حقوق، شماره 16، دوره 4، صص 7-34.
- موسویان، سیدعباس و الهی، مهدی (1389)، «امکا‌ن‌سنجی فقهی تشکیل بازار بین بانکی در بانکداری اسلامی»، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، شماره 38، دوره 10، صص 89-118.
- موسویان، سیدعباس وکاوند، مجتبی (1389)، «مدیریت نقدینگی در بانکداری اسلامی»، مجله معرفت اقتصادی، شماره اول، دوره دوم، صص 35-63.
- میشکین، فردریک اس (1389)، اقتصاد پول، بانکداری و بازارهای مالی، ترجمه حسین قضاوی، جلد دوم، چاپ اول، تهران: مؤسسه عالی آموزش بانکداری ایران.
- نودهی، محسن (1387)، «بررسی امکان طراحی اوراق مناسب عملیات شبه بازار باز با استفاده از تجربه بانکهای مرکزی جمهوری اسلامی ایران و سودان»، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، شماره 30، دوره 8، صص 173-201.
- یوسفی، احمدعلی (1385)، «رفتار پیامبر وامامان شیعه در برابر نوسانات قیمتها»، فصلنامه اقتصاد اسلامی، شماره 24، دوره 6، صص 39-70.
2. لاتین
- Bacha, Obiyathulla Ismath (2008). "the Islamic Interbank Money Market and a Dual Banking System: The Malaysian Experience", International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management, pp. 210-226, doi:1108/17538390810901140.
- Kabir Hassan, M. & Mervyn K, Lewis (2007). Handbook of Islamic Banking, Edward Elgar Publishing (ISBN: 978 1 84542 083 3).
- Mishkin, Fredric S (2005). Economics of Money, Banking, Financial Markets,New York City: Columbia University.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله