نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامى

2 دانشجوى دوره دکترا، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

 
در رابطه با تحولات بخش صنعت، یکى از موضوعات اساسى، تأثیر سیاست‏هاى ارزى و تجارى بر این بخش است. این تحقیق، تأثیر سیاست‏هاى مذکور بر بخش صنعت در ایران را براى دوره 77-1342، از کانال نرخ مؤثر ارز، به مفهوم نرخ رسمى ارز تعدیل شده بوسیله عناصر سیاست‏هاى بازرگانى (سود بازرگانى، عوارض گمرکى، یارانه و... واردات و صادرات) بررسى نموده است. براى این منظور از مفاهیم نرخ مؤثر ارز واردات (EERM)(3) نرخ مؤثر ارز صادرات (EERX)(4)، و شاخص نرخ مؤثر ارز نسبى یا شاخص تبعیض تجارى (BI = EERM/ EERX) استفاده شده است. بر اساس نتایج حاصله، در سالهاى 52-1342، سیاستهاى دولت در زمینه تعیین نرخ رسمى ارز و دیگر عناصر تجارت خارجى (بطور کلى مالیات، یارانه واردات و یا صادرات) در راستاى استراتژى جانشین واردات و براى 57-1353، در جهت تشویق صادرات بوده است. پس از انقلاب بجز سالهاى 60-1358که جهت‏گیرى بنفع جایگزینى واردات بوده، در سایر سالها، سیاستهاى فوق، در جهت تشویق صادرات اتخاذ شده است. همچنین نتایج بخش دیگر تحقیق، حاکى از رابطه منفى و معنى دار نرخ مؤثر ارز واردات با ارزش افزوده صنعت و رابطه مثبت و معنى دار نرخ مؤثر ارز صادرات با صادرات کالاهاى صنعتى است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Trade & Foreign Exchange Policies And Their Impact On Iran's Industrial Sector

نویسندگان [English]

  • Hosein Azimi 1
  • Abdul Majid Ahangari 2

1 Associate Professor, Faculty of Economics, Islamic Azad University

2 PhD student, Tarbiat Modares University

چکیده [English]

Development of industrial sector in any cuntry is an important issue lint development and welfare of the society. It is, in this regard important to look into the role played by exchange and trade policies on such development .In this paper, we have focused on impacts on development of industrial sector. in Iran, during the period 1963-1998. the key concepts applied in this paper. are as follows export effective exchange rate (Eex),import effective exchange rate (FIRM) and trade bias(BI=EERM/EERX ).We have concentrated, at first, on computing these indexes. though detailed study of foreign trade policy of Iran. The second step. is to apply econometric tools and methods to the data produced in the context of the relationship between industrial value added and industrial export as dependent variables and EERM, EERX. as independent variables. Our estimation shows that as regards Policy, while Iran has followed import substitution in the period 1963-73. the country has moved into a period of export promotion, in the next period 1974-78. In the post revolution era, it seems again that we are confronted with different sub-periods, from this point of view: 1979-81, seems a period of import substitution, while the other years. up to 1998 must be considered as period of export promotion. Based on another result, an increase in EERM can lead to a reduction in industrial value added, in Iran. Our analysis shows that. this phenomenon is a structural element in Iranian industries and perhaps the country is in need of going about changing its industrial structure. Another result obtained from our studies is that an increase of about one percent in EERX, conteres paribus, will eventually cause an industrial export growth rate, 55 percent.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Trade policy
  • Industry
  • ban
  • Effealve Exchange Rate
  • Import substitution
  • Export promotion
  • Econometric

منابع فارسى:

1- ابریشمى، حمید، «اقتصاد ایران»، شرکت انتشارات علمى و فرهنگى، تهران، 1375.
2- اداره کل تنقیح و تدوین قوانین و مقررات، «مجموعه قوانین و مقررات واردات و صادرات»، تهران، نخست وزیرى، 1363.
3- اسکویى، بهمن، «اثرات کلان اقتصادى کاهش ارزش خارجى ریال»، گزارش سومین سمینار سیاستهاى پولى و ارزى، 1372.
4- اسماعیلى حورى، مجید، «ارزیابى اثر تغییر نرخ رسمى ارز بر صادرات غیر نفتى»، پایان نامه کارشناسى ارشد، دانشگاه تهران، 1369.
5- بارى یر، ج.، «اقتصاد ایران (49-1279)»، انتشارات موسسه حسابرسى سازمان صنایع ملى و سازمان برنامه، تهران، مهر 1363.
6- بالاسا، بلا، «استراتژى توسعه در کشورهاى نیمه صنعتى (تحلیل تطبیقى)»، ترجمه محمد على حقى، سازمان برنامه و بودجه، مرکز مدارک اقتصادى اجتماعى، انتشارات، 1368.
7- بانک مرکزى جمهورى اسلامى، گزارشات اقتصادى و تراز نامه سالهاى مختلف.
8- برادران شرکاء، حمیدرضا و صفرى، سکینه، «بررسى رشد صنعتى در ایران با تاکید بر نقش تجارت خارجى»، پژوهشنامه بازرگانى، فصلنامه شماره 6، بهار 1377، ص 23.
9- بشر آبادى، حسین، «تأثیر سیاست‏هاى ارزى تجارى بر بخش کشاورزى»، رساله دکترا، دانشگاه تربیت مدرس، 1379.
10- رازینى، ابراهیم و رحیمى، عباس، «سیاستهاى حمایتى با تاکید بر سیاستهاى بازرگانى» مؤسسه مطالعات و پژوهشهاى بازرگانى، 1374.
11- رحیمى بروجردى، علیرضا، «اثرات کاهش ارزش پول بر تجارت بین المللى و ساختار اقتصاد ایران» اولین سمینار پولى و ارزى، موسسه تحقیقات پولى و بانکى 1369.
12- رحیمى بروجردى، علیرضا، «سیاستهاى ارزى و الگوهاى تجارى و تراز پرداخت‏ها»، موسسه تحقیقات پولى و بانکى، 1377.
13- ذوالنور، حسین، «کاهش ارزش پول، تورم و تولید واقعى، یک الگوى شبیه سازى در مورد اقتصاد ایران»، موسسه تحقیقات پولى و بانکى، بانک مرکزى 1379.
14- زیبایى فریمانى، حسن، «اثرات کاهش ارزش پول بر تجارت خارجى ایران»، رساله کارشناسى ارشد، موسسه پژوهش و برنامه ریزى 1375.
15- سازمان برنامه و بودجه، قانون بودجه سالهاى مختلف.
16- سباستیان ادواردز، «مشکل تنظیم نرخ ارز در کشورهاى درحال توسعه»، ترجمه فرزین فروزش، موسسه تحقیقات پولى و بانکى 1985.
17- شاه آبادى، «بررسى اثرات تقلیل ارزش ریال بر متغیرهاى کلان اقتصادى عمده (تولید، تراز تجارى و سرمایه گذارى»، موسسه تحقیقات اقتصادى دانشگاه تربیت مدرس 1377.
18- طیبى، سید کمیل و توکلى، اکبر «یک چهارچوب تحلیلى از تعامل بین واردات واسطه‏اى سرمایه‏اى و صادرات غیر نفتى در بخش صنعت اقتصاد ایران (76-1340)»، پژوهش نام بازرگانى، فصل نامه شماره 15، تابستان 79.
19- فتحى، یحیى، «بررسى کشش پذیرى صادرات غیر نفتى نسبت به تغییرات نرخ ارز»، پژوهشنامه بازرگانى، شماره 8، پاییز 1377.
20- قره باغیان، مرتضى، «تجارت و توسعه»، موسسه تحقیقات اقتصادى، دانشگاه تربیت مدرس، 1375.
21- کردبچه، محمد، «بررسى درآمدهاى مالیاتى در ایران»، مجله برنامه بودجه، سال اول، شماره 6، 1375.
22- کروئگر آن، «درسهایى از سیاستهاى تجارى و توسعه اقتصادى»، ترجمه على اکبرخسروى نژاد، پژوهشنامه بازرگانى، فصلنامه شماره 11، تابستان 78.
23- مرکز آمار ایران، سازمان مدیریت و برنامه ریزى، حسابهاى ملى ایران (75-1370)
24- مرکز آمار، آمار بازرگانى خارجى در سالهاى مختلف
25- مستندات برنامه سوم، توسعه اقتصادى، «جلد پنجم»، ساختار کلى الگوى اقتصاد سنجى، سازمان برنامه و بودجه، مهر 1378.
26- مسجدیان، مهدى، «کاربرد شاخصهاى اقتصادى توسعه در هدایت تجارت خارجى»، رساله دکترا، دانشگاه آزاد، 1375.
27- موسسه تحقیقات پولى و بانکى «مجموعه مقالات ششمین کنفرانس سیاستهاى پولى و ارزى» 1375.
28- نیک اقبالى، سیروس «بررسى اثر نوسانات نرخ واقعى ارز و انحرافات نرخ واقعى ارز از مسیر تعادلى و عرضه صادرات محصولات کشاورزى»، در پایان نامه کارشناس ارشد، دانشکده اقتصاد در علوم سیاسى، دانشگاه شهید بهشتى، 1378.
29- وزارت امور اقتصادى و دارایى، «بررسى اصلاحات تجارى در کشورهاى در حال توسعه و کاربرد آن در ایران»، 1374.
30- ولدخانى ،عباس، «عوامل تعیین کننده صادرات غیر نفتى در ایران»، مجله برنامه و بودجه، شماره 22 و 23، بهمن و اسفند 1371.
 

منابع انگلیسى:

1- Arman, S.A. "Macroeconomic Adjustment and oil Revenue Fluctuation: The case of Iran, 1960-199", Department of Economics , University of Newcastle, England, 1998.
2- Barro, R. "Money and Output in Mexico, Colombia and Brazil In J.Behrman & J.Hanson (Eds), short-Irem macroeconomic Policyin latin America", Cambridg, M.A.Ballinger, 1979.
3- Balassa, B. "Export and Economic Growth " Journal lf Development Economics, 5 , 1978.
4- Balassa and Associates, "structure of Protection in developing countries" (Batimore, M.d: Tohns Hopkins Uni. press.)
5- Bhagwait, J.N, "the Theory and practice of Commercial Policy," Princcton University, Department of Economics, Frank D. Graham Memorial lecture, Essay in International Finance, 1968.
6- Buffe, E.F. the Macroeconomic of Trade Liberalization", Journal of International Economics, 17. No. 1, 1986.
7- Branson, W."Theory and Mcroeconomic Policy", Harper & Row, Publishers, 1986.
8- Dornbush, R. "the Tarrifs and Non-Tradee Goods, "G. lnt, Economics No.4. 1947.
9- Greenaway, D, and C. R. Milner "True Protection concepts and their role in evaluating trade policies in LDC's" Journal of Development studies, 23, 1987.
10- Greenaway, D. and C. H, Nam, "Industrialisation and Macroeconomic Performance in Developing Countries Under Alternative Liberlisation Scenarion: Kynlos. 41, 1988.
11- Helleiner G.K "International Trade and Economic Development" Panguin Books Inc, Australia, 1972.
12- Hanson james A,"contracing Devaluation, Substitution in Production and consumption and Role of the Labor Market", journal of International Economics, 179-89, 1983.
13- Krueger A. O."Foreign Trade Regimes and Economic Development; Liberaliziation Attempt:A Consequence", Cambridge Mass Ballinger for NBER, 1978.
14- Krueger, A.O.Foreign Trade Regimes and Economic Development; Turkey", National Bureau of Economic Research Newyork, 1974.
15- Kruyman, Paul and Lance. Toylor, "Contractionary Effects on Development",IMF papers 22 (November), 714-49.
16- Khan, M.S, and Knight, M.D. "Import Compression and Export performance in Developing countries," Rivew of Economics and Statistics vol. 20. PP. 315-321, 1988.
17- Liang, N."Beyond Imports substitution, and Export Promxion, A New Typology of Trade Strategies", the Journal of Development studies Vol. 28, No. 3, April 1992.
18- Lizondo, G and p.J.Montiel. "Countractionary Devaluation, in Developing countries: An Analytical Over Viwe," IMF Staff Papers 36, 1989.
19- Michaely M. "Export and Growth an Empirical Investigation," Journal of Development Economics , 4,49-53, 1977.
20- Milner, Chris, "export Promotion stratgies," Loughorough University 1990.
21- Michaely, M "Foreign Trade Regimes and Econic development" National Bureau of Economic Research Newyork, 1975.
22- Pinto Brian "Black Market Premia Exchange Rate Unification and Inflation in Sub Sahran Africa," The World Bank, Economic Review No. 3. 1990.
23- Salvatore D.K. and Hatcher, T, "Inward Oriented and Outward Orionted Trade Strategics. "the Journal of Development, srudies, Vol . 27, Vo. 3.
CAPTCHA Image