نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی

2 عضو هیأت علمی دانشگاه مفید

3 دانشجوی دکتری دانشکده اقتصاد دانشگاه UM

چکیده

در این تحقیق برای ارزیابی توزیع درآمد از شاخص ضریب جینی ((Gini، شاخص تایل (T)، شاخص نسبت دهک دهم به دهک اول (D10/D1)، شاخص نسبت تمرکز چهار دهک بالا (UPCR4) که وضعیت ثروتمندان جامعه و چهار دهک پایین (Down CR4) که وضعیت فقرا در جامعه و (CR2 MOT) که به وضعیت خانوارهای متوسط جامعه توجه دارد استفاده شده است.
شاخص‌های فوق در طی سه دوره زمانی در برنامه‌های عمرانی سال‌های (1358-1348)،در طی دوره (1367-1358) و در سه برنامه توسعه سال‌های (1383-1368) محاسبه شده است.
در مجموع با مروری بر شاخص‌های مختلف توزیع درآمد در کل کشور، می‌توان نتیجه گرفت که اکثر شاخص‌های نابرابری طی سال‌های (1361-1347) دارای روند صعودی بوده و پس از 1362 تا سال 1383 دارای روند نزولی بوده‌اند. یافته‌های مطالعه جاری نشان می‌دهد که در سال 1358 ده در صد ثروتمند‌ترین خانوارها نزدیک به 27 برابر ده در صد فقیرترین خانوارها درآمد داشته‌اند که این نسبت در سال 68 به 17 برابر و در سال 1383 به 14 برابر کاهش یافته است. در مجموع ضریب جینی (Gini)، شاخص تایل(T) و سایر شاخص‌ها توزیع درآمد در این تحقیق نشان می‌دهد که سیاست‌های توزیع درآمد در سه برنامه توسعه بعد از انقلاب سال‌های (1383-1368) تأثیر معنی‌داری در کاهش نابرابری درآمد در اقتصاد ایران به همراه داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Survey of Income Distribution Trend During the Development Programs in Iran (1969-2004)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Nabi Shahaki Tash 1
  • Ali Dehghani 2
  • Mohim Shahaki Tash 3

1 PhD student in Economics, Allameh Tabatabaei University

2 Mofid University faculty member

3 PhD student, Faculty of Economics, UM University

چکیده [English]

In this study, Gini coefficient index (GINI), Teil index (T), tenth to first deciles ratio (D10/D1), upper four deciles concentration ratio (UPCR4), in which the rich situation and lower four deciles (DOWNCR4) that indicate the poor situation has been used for evaluating income distribution.
The above mentioned indices calculated during the 3 periods of development programs (1969-1979) before revolution, the second one during 1979-1988 and the last one (i.e. 3 Development program) during 1989-2004.
At the end, having reviewed various income distribution indices, we can conclude that most of the inequality indices had the upward trend during the years 1969-1982. At the same time, the mentioned indices had the downward trend during the years 1983-2004.
The results show that the upper 10 percent of the rich has almost 27 times higher income share than the lower 10 percent of the poor during the year 1979. In addition, this ratio has decreased to 17% and 14% during the years 1989 and 2004, respectively.
Also, having considered in GINI and Theil, it is concluded that income distribution policies had significant effect on decreasing the income inequality in Iran during the 3 development programs (i.e. 1989-2004)

کلیدواژه‌ها [English]

  • Income Distribution
  • Development Programs
  • Inequality
  • Gini Coefficient
  • Theil

منابع

الف- فارسی

1-       ابوالفتحی قمی، ابوالفضل، درآمدی بر شاخص‌های نابرابری درآمد و فقر، انتشارات مرکز آمار ایران، 1371.
2-       ابونوری، اسماعیل، اسناوندی، برآورد و ارزیابی سازگاری شاخص‌های نابرابری اقتصادی به وسیله میکرودیتا، مجله تحقیقات اقتصادی، 1384، ش71.
3-       ارسلان بد، محمدرضا، تغییرات توزیع درآمد در مناطق روستایی و شهری ایران، مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، 1383، ش45.
4-              بختیاری، صادق، تحلیلی از توزیع درآمد با استفاده از روش پارامتریک ،انتشارات معاونت امور اقتصادی و دارایی، 1382.
5-       رنگریز، حسن، خورشیدی، غلامحسین، مالیه عمومی و تنظیم خط مشی مالی دولت، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، 1381.
6-       سهیلا، پروین، زمینه‌های اقتصادی فقر در ایران، رسالة دکتری اقتصاد، تهران، دانشگاه تربیت مدرس، 1372.
7-       سهرابی، حمید، رشد دو‌گانه اقتصادی و توزیع درآمد، تهران، سازمان برنامه و بودجه، 1360.
8-       طرازکار، محمدحسن، زیبایی، منصور، بررسی معیارهای رفاه اجتماعی و توزیع درآمد و فقر در جوامع روستایی و شهری (مطالعه موردی فارس ،اصفهان و سمنان، مجله اقتصاد کشاورزی و توسعه، 1383، ش48.
9-       عبادی، جعفر و شهیکی‌تاش، محمدنبی، بررسی نابرابری درآمد در جهان به روش ناپارامتریک و دلایل آن (2000-1960)، مجله تحقیقات اقتصادی، 1384، ش72.
10-   قانون برنامه اول توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور، سازمان برنامه و بودجه، چاپ اول تهران، 1368.
11-   قانون برنامه اول توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور، سازمان برنامه و بودجه، چاپ اول تهران، 1374.
12-   قانون برنامه اول توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور، سازمان برنامه و بودجه، چاپ اول تهران، 1379.
13-   محمودی، وحید، بررسی تحولات توزیع درآمد در برنامه اول توسعه (1373-1368) ،پژوهش‌نامه بازرگانی، 1383،ش3.
14-   منطقی، خسرو، معیارهای اندازه‌گیری نابرابری تیل، پژوهش‌نامه اقتصادی، 1380، ش2.
15-   همایی ابیانه، محمدرضا، بررسی وضعیت توزیع درآمد در استان تهران، مجله برنامه و بودجه، 1376، ش 12.

ب- لاتین

16-    Bourguignon, Francois, Decomposable income inequality measures. “Econometrica 47: 901-920, 1979.
17-    Bourguignon, Francois and Christian Morrisson, The size distribution of income among world citizens: 1820-1990.“ Mimeo, 1999.
18-    Dagum, C, The Social Welfare Bases of Gini and Other Inequality Measures, Statistica, 53, 3-30, 1993.
19-    Dasgupta, P., A.K. Sen and D. Starett, Notes on the measurement of inequality, Journal of Economic Theory, 6, 180-7, 1970.
20-    Deininger, Klaus and Lyn Squire, A new data set measuring income inequality, The World Bank Economic Review 10:365-391, 1996.
21-    Elteto,O & Frigyes (1968), New income inequality measures as efficient tools for causal analysis and planning , Econometrica Vol.36, 1968.
22-     Schultz, T. Paul, Inequality in the Distribution of Personal Income in the World: How it is Changing and Why, Journal of Population Economics 11:307-44, 1998.
23-    Sen, A. K, Information Bases of Alternative Welfare Approaches, Journal of Public Economics, 3, 387-403, 1974.
24-    Shorrocks, A. F, Ranking income distributions, Economica, 50, 3-17, 1983.
25-    Theil, Henri, World income inequality and its components, Economics Letters 2:99-102, 1979.
 
جدول ضمیمه: بررسی روند درآمد سرانه حقیقی و اسمی و تورم در طی دوره (1383-1354)
نرخ رشد درآمد سرانه حقیقی نسبت به سال (-)
نرخ رشد درآمد سرانه اسمی نسبت به سال (-)*
نرخ تورم
درآمد اسمی سرانه
درآمد حقیقی سرانه به قیمت ثابت سال 1386
سال
----
----
16.56
587711.0122
9403.376196
1354
0.11
0.31
24.74
650614.9381
12361.68382
1355
-0.04
0.44
10.13
562574.3517
13501.78444
1356
-0.22
0.27
11.49
458245.3515
11914.37914
1357
-0.14
0.57
23.37
507839.6434
14727.34966
1358
-0.07
0.40
17.26
553397.0594
12381.71465
میانگین دوره
----
----
23.12
397037.4895
14293.34962
1359
-0.05
0.16
19.00
377321.9383
16602.16529
1360
0.00
0.47
14.83
397373.9692
21060.82037
1361
0.06
0.76
10.43
419757.848
25185.47088
1362
-0.03
0.81
6.90
385795.3779
25848.29032
1363
-0.07
0.83
9.68
367925.0784
26122.68056
1364
-0.30
0.72
43.99
279166.9348
24566.69026
1365
-0.33
1.10
28.95
265581.052
30010.65888
1366
-0.43
1.31
17.42
228131.3253
33079.04217
1367
-0.14
0.77
19.37
346454.557
24085.46315
میانگین دوره
----
----
8.97
235492.6241
40269.23872
1368
0.22
0.33
20.72
287709.7816
53514.01938
1369
0.40
0.84
24.39
329890.3825
73895.44567
1370
0.47
1.40
22.80
346997.6385
96812.34115
1371
0.84
2.66
35.20
432908.7605
147188.9786
1372
0.72
3.64
49.37
406007.5446
186763.4705
1373
0.63
5.59
23.23
384348.0122
265200.1284
1374
0.72
7.56
17.29
405412.6854
344600.7826
1375
0.70
8.97
18.80
401444.4044
401444.4044
1376
0.61
10.10
19.39
378934.5072
447142.7185
1377
0.78
13.64
12.61
418167.7729
589616.5598
1378
1.09
18.43
11.40
492018.6733
782309.6906
1379
1.15
21.25
15.78
506239.4636
896043.8505
1380
1.47
28.77
15.64
582032.6022
1198987.161
1381
1.54
34.28
15.24
597014.2106
1420893.821
1382
1.76
43.22
12.06
649866.5641
1780634.386
1383
0.87
13.38
20.18
428405.3517
545332.3123
میانگین دوره
منبع: بررسی جاری (1387)
* منظور از خط چین به ترتیب سال‌های 1354، 1359 و1368 می‌باشد.
CAPTCHA Image