نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• سیّد عبّاس موسویان

استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ـ قم

چکیده

واحدهای اقتصادی دوگونه نیاز مالی خود را از طریق بانک‌ها تأمین می‌کنند. نخست نیازهای مالی متعارف و قابل برنامه‌ریزی که به‌ طور معمول از تسهیلات عادی بانک‌ها استفاده می‌کنند، دوم نیازهای مالی غیرمتعارف یا مقطعی که قابل برنامه‌ریزی نیست مانند کسری پرداخت به کارکنان، پیمانکار یا خریدهای فوری مواد اولیه و ماشین‌آلات، این نوع نیازها از طریق تسهیلات عادی قابل تأمین نیستند. در بانکداری متعارف برای پاسخ به چنین نیازهایی از روش تسهیلات اعتبار در حساب جاری استفاده می‌شود، بانک با تعیین سقف اعتبارى براى مشتریان خاص، اجازه می‌دهد در موارد نیاز از آن اعتبار استفاده کرده بعد از رفع مشکل در اولین فرصت ـ حداکثر سه ماه ـ اصل و بهره اعتبار را به بانک بپردازند مطالعات تجربی نشان می‌دهد که این شیوه از پرداخت تسهیلات، مشکلات زیادی از بنگاه‌های اقتصادی مرتفع کرده و از شکل‌گیری بحران‌های مالی آنها جلوگیری می‌کند.
 بعد از اجراى قانون عملیات بانکی بدون ربا، به جهت ربوى بودن، اعتبار در حساب جارى از نظام بانکى حذف شد. لکن روشن است که این به معناى رفع مشکل واحدهاى اقتصادى نبوده و نیاز به اعتبار در حساب جارى همچنان به قوت خود باقى بوده است. کارشناسان بانکداری اسلامی برای حلّ این مشکل و پر کردن این خلأ با استفاده از عقود شرعی چون قرض بدون بهره، مضاربه عام و جاری، مشارکت، خرید و فروش وکالتی و خرید و فروش دین، راهکارهایی ارائه کرده‌اند، این مقاله در صدد است با معیارهای فقهی و اقتصادی، آن راهکارها را ارزیابی کند.

کلیدواژه‌ها

• اعتبار در حساب جاری
• قرض با بهره
• قرض بدون بهره
• مضاربه عام
• مضاربه جاری
• سرمایه شناور
• مشارکت مدنی
• خرید و فروش وکالتی و خرید و فروش دین

عنوان مقاله [English]

The Ways of Using the Current Account Credit In Islamic Banking

نویسنده [English]

• Seyyed Abbas Moosavian

Assistant Professor of the Institute of Islamic Culture and Thought - Qom

چکیده [English]

Economic units meet two kinds of their financial needs through bank. First, their conventional and programmable needs which are ordinarily met through general facilities of bank, and second the unconventional and emergency financial needs which are not programmable such as deficit in workers/contractor payment, urgent purchase of raw materials and machinery. Such needs could not be met through usual bank facilities.
In conventional banking the credit in current account facility is utilized to answer such demands. By determining a credit ceiling for his especial clients, bank permits his client to make use of it, if he needs, and repay principal plus interest up to at most three months. Before passing the law of Riba-free banking, this facility was a current operation in Iranian banking system and was assigning to itself more than 14 percent of banking facilities. After implementing the aforementioned law, due to its non-Islamic nature, credit in current account was eliminated from the banking system. But definitely it did not mean the disappearance of such a need for economic units; and the need to credit in current account persisted.
Islamic banking experts have set forth methods to solve the problem and fill the void by utilizing religious contracts like non-interest loan, general and current Mudarabah, Musharakah (profit sharing), delegation sale and purchase, and debt sale and purchase (discount). This paper tries to examine these methods with economic and jurisprudential criteria

کلیدواژه‌ها [English]

• Credit in Current Account
• Interest Loan
• Non-interest Loan
• General Mudarabah
• Current Mudarabah
• Floating Capital
• Profit Sharing
• Delegation Sale and Purchase
• Debt Sale and Purchase (discount)