نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

2 استادیارگروه اقتصاد، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

چکیده

در ادبیات اقتصادی تئوریهای تمرکززدایی مالی در جهت افزایش کارایی و بهره وری بخش عمومی و گـسترش تعادل و توازن منطقه‌ای مورد توجه قرار گرفته است. توجه به این نکته حائز اهمیت است که بدون توجه به ابعاد، ویژگی‌ها و نتایج این سیاست، تمرکززدایی ممکن است نتایج زیان باری مانند عدم توازن در مناطق یک کشور و تشدید تنش‌های سیاسی را به همراه داشته باشد. با توجه به دو هدف عمده‌ی رشد و عدالت که مدنظر اقتصاددانان و برنامه ریزان است، چگونگی تأثیر تمرکززدایی مالی بر این دو متغیر حائز اهمیت است؛ بنابراین هدف اصلی پژوهش حاضر، ارزیابی تمرکززدایی مالی بر رشد اقتصادی در استان‌های ایران طی دوره‌ی 1393-1385 است. به‌منظور دستیابی به این هدف با استفاده از روش اقتصادسنجی فضایی در چارچوب داده‌های تابلویی اثرات تمرکززدایی مالی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به‌دست‌آمده از مدل‌ها حاکی از آن است که تمرکززدایی مالی از بعد شاخص درآمد بر رشد اقتصادی تأثیر مثبت و از بعد شاخص مخارج بر رشد اقتصادی استان‌های ایران تأثیر منفی داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigation the Effect of Fiscal Decentralization on Economic Growth in Provinces Iran Using Spatial Econometric

نویسندگان [English]

  • nader saedi 1
  • fateh habibi 2
  • saman Ghaderi 2

1 Graduated from the University of Kurdistan, Sanandaj, Iran

2 Assistant Professor, Department of Economics, Faculty of Humanities and Social Sciences, University of Kurdistan, Sanandaj, Iran

چکیده [English]

In the economic literature, theories of fiscal decentralization have been taken into consideration in order to increase efficiency and productivity of the public sector and regional balance. It is important to mention that without paying attention to dimensions, features and results of this policy, decentralization may cause harmful results as imbalance in country areas and intense political tension. Considering two main goals of growth and justice viewed by economists and planners, the quality effect of fiscal decentralization on these two variables is important. The main aim of this current research is to evaluate fiscal decentralization on economic growth in Iran provinces during 1385-1393. In order to achieve this aim the spatial econometrics method in frame of tabular information was used to study the fiscal decentralization effects. The achieved results show that fiscal decentralization has positive effect on economic growth in terms of income index and negative effect on economic growth in terms of expenditure index in Iran provinces.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Fiscal decentralization
  • Economic growth
  • Spatial econometrics
  • Iran Provins
  1. منابع

    الف) فارسی

    1. 1.          ساعتی، مرتضی؛ رنجبر، همایون؛ و فضیلت محسنی (1390). «تحلیل تأثیر شاخص‌های حکمرانی خوب بر شاخص توسعه انسانی مطالعه موردی: کشورهای جنوب شرقی آسیا (ASEAN)»، فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال اول، شماره 4، صص 183-223.
    2. 2.       سامتی، مرتضی؛ رنانی، محسن؛ و معلمی، مژگان (1386)، «تمرکززدایی و منافع تشکیل دولت‌های محلی از منظر افزایش کارایی»، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 78، صص 123-151.
    3. 3.          سامتی، مرتضی؛ فرهمند، شکوفه؛ و مریم موسوی (1393)، «تحلیل اثرات تمرکززدایی مالی بر ارتباط متقابل رشد و توزیع عادلانه منابع در استان‌های ایران (1386-1380)»، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، شماره 3، صص 22-1.
    4. 4.          صادقی، حسین؛ صباغ کرمانی، مجید؛ و وحید شقاقی شهری (1387). «بررسی اثرات تمرکززدایی مالی بر کنترل فساد»، تحقیقات اقتصادی، شماره 85، صص 236-207.
    5. 5.          عباسی، ابراهیم، رستگارنیاف فاطمه و حسینو، مهدی (1394)، «بررسی تأثیر تمرکززدایی مالی بر اندازه دولت و رشد اقتصادی استان‌ها»، فصلنامه علمی-پژوهشی برنامه‌ریزی و بودجه، سال بیستم، شماره 2، صص 19-3.
    6. 6.       عسگری، علی؛ و نعمت اله اکبری، (1380)، «روش‌شناسی اقتصادسنجی فضایی، تئوری و کاربرد»، مجله پژوهش علوم انسانی دانشگاه اصفهان؛ دوره 12 و شماره 2-1؛ صص 122-93.
    7. 7.          علیزاده، محمد (1389) «تأثیر تمرکززدایی مالی بر رشد اقتصادی در ایران»، رساله دکتری، دانشکده علوم اقتصادی واداری، دانشگاه مازندران.
    8. 8.       غفاری فرد، محمد؛ و مهدی صادقی شاهدانی (1391)، «بررسی تأثیر تمرکززدایی مالی بر رشد اقتصادی استان‌های مختلف ایران»، فصلنامه برنامه‌ریزی و بودجه، شماره 4، صص 24-3.
    9. 9.          غفاری فرد، محمد؛ صادقی شاهدانی، مهدی؛ کمیجانی، اکبر؛ محمدهادی زاهدی وفا (1393)، «تأثیر تمرکززدایی بر رشد اقتصادی مناطق مختلف ایران (یک رهیافت اقتصادسنجی فضایی)»، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال بیست و دوم، شماره 71، صص 142-125.
    10. 10.       فرزین مش، اسدا...، صادقی شاهدانی، مهدی؛ و غفاری فرد محمد (1388)، «تمرکززدایی مالی و عملکرد اقتصادی آن»؛ فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال هفدهم، شماره 49: صص 40-19.
    11. 11.       گل خندان، ابوالقاسم (1395)، «بررسی تمرکززدایی مالی بر رشد اقتصادی کشورهای منتخب درحال‌توسعه: رهیافت دومرحله‌ای گشتاورهای تعمیم‌یافته سیستمی»، فصلنامه سیاست‌های مالی و اقتصادی، سال چهارم، شماره 13، صص 142-115.
    12. 12.       معلمی، مژگان؛ و مرتضی سامتی، (1386)، «امکان‌سنجی تشکیل دولت‌های محلی در ایران و اثر آن بر رشد اقتصادی»، دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم اداری و اقتصادی.
    13. 13.       مرکز آمار ایران، (1396)، سالنامه‌های آماری استانی
    14. 14.       مرکز آمار ایران، (1396)، نتایج طرح هزینه و درآمد خانوارهای شهری و روستایی کشور
    15. 15.       مهرگان، نادر؛ و حسن دلیری (1389). کاربرد استاتا در آمار و اقتصادسنجی، انتشارات دانشکده علوم اقتصادی.
    16. 16.       نو فرستی، محمد (1389). ریشه واحد و هم جمعی در اقتصادسنجی، انتشارات رسا.
      1. 17.      Alikhan, Sajjad (2013). "Decentralization and Poverty Reduction: A Theoretical Framework for Exploring the Linkages, International Review of Public Administration" Vol. 18, No. 2, pp. 145-172.
      2. 18.      Ang, James (2010). "Finance and Inequality: the Case of India, Southern Economic Journal", Vol. 76, No. 3, pp. 738-761.
      3. 19.      Baltagi, H. Badi (2008). “Econometric Analysis of Panel“, New York: John Wiley & Sons.
      4. 20.      Devkota, L. khim (2014). " Effect of Fiscal Decentralization on Economic Growth of Nepal" SWASHASAN, The Journal of self – Governance and Rural Development, Kathmandu, Ministry of federal Affairs and local Development.
      5. 21.      Ding, Yi, McQuoid, Alexander, and Karayalcin, Cem (2019). Fiscal decentralization, fiscal reform, and economic growth in China, China Economic Review, 53: 152-167
      6. 22.      Ebel, D. Robert; Yilmaz, Serdar (2002). "Concept of Fiscal Decentralization on and Worldwide Overview". World Bank Institute, Public Authorized.
      7. 23.      Ezcurra, Roberto; Pascual, Pedro (2008). "Fiscal Decentralization and Regional Disparities: Evidence from Several European Union Countries", Environment and planning, Vol. 40 (5): 1185-1201.
      8. 24.      Fjeldstad, Odd-Helge (2011). “Intergovernmental Fiscal Relations in Developing Countries“. Chr Michelsen Institute Development Studies and Human Rights, pp. 1-15.
      9. 25.      Fjeldstad, Odd- Helge (2004). “Whats Trust Got to Do With It? Non- of Service Charges in Local Authorities in South Africa“. Journal of Modern African Studies Vol. 42, No. 4, pp. 539-562.
      10. 26.      Gemmell, Norman; kneller Richard; Sanz, Ismael (2013). "Fiscal Decentralization and Economic Growth: Spending Versus Revenue Decentralization, Economic Inquiry, Vol. 51.
      11. 27.      Greene, H. William (2003). “Econometric Analysis“, New Jersey, ua: Prentice Hall, Upper Saddle River, New Jersey, pp. 135-145.
      12. 28.      Lessman, Christian (2006). "Fiscal Decentralization and Regional Disparity: A Panel Approach for OECD Countries", Ifo Working Paper, No. 25, pp 1-23.
      13. 29.      Manzoor, Ahmed (2013). "Fiscal Decentralization and Political Economy of Poverty Reduction: Theory and Evidence from Pakistan" (Doctoral dissertation, Durham University). Available at Durham E-Theses Online: http://etheses. dur. ac. uk / 7288/.
      14. 30.      Musgrarve, F. Warren (1983). “The Nature of Horizontal Equity and The Principle of Broad-Based Taxation: a Friendly Critique:. In Taxation Issues in the 1980s. Papers Presented at a Conference Organised by the Centre of Policy Studies, Monash University, Head JG (ed). Australian Tax Research Foundation: Sydney; pp. 21-33.
      15. 31.      Oates, E.Wallace (1968). “The Theory of Public Finance in a Federal System“, The Canadian Journal of Economics, Vol. 1, No. 1, pp. 37-54.
      16. 32.      Qiao, Mo, Ding, Siying, and Liu, Yongzheng (2019). Fiscal decenteralization and government size: The role of democracy, European Journal of Political Economy, 59: 316-330.
      17. 33.      Rodden. J., and E Wibbels (2002). “Beyond the Fiction of Federalism: Macroeconomic Management in Multitiered Systems“, World Politics, Vol. 54; Issue. 04, pp. 494-531.
      18. 34.      Rodriguez, p. Andres; Ezcurra, Robert (2011) "IS Fiscal Decentralization Harmful for Economic Growth? Evidence from the OECD Contrives, journal of Economic Geography, vol.11, pp 619-643.
      19. 35.      World Bank. (2001). Attacking Poverty. World Development Report 2000/01. World Bank: Washington D. C.
      20. 36.      Zakaria, Zainoha (2013). “The Impact of Fiscal Decentralization toward Regional Inequalities in Eastern Region of Indonesia“, Journal of Economics and Cointegration Tests", International Journal of Health Policy and Management, Vol. 1, No. 1, pp. 63-68.
      21. 37.      World Bank. (2001). Attacking Poverty. World Development Report 2000/01. World Bank: Washington D. C.

    منابع لاتین:

     

     


     

    پیوست

    جدول 1: شاخص‌های تمرکززدایی مالی مورد استفاده در مطالعات مختلف

    ردیف

    محققین

    عنوان پژوهش

    شاخص مورد استفاده

    1

    آکای و ساکاتا (2005)

    تمرکززدایی مالی، تعهد و نابرابری منطقه‌ای، شواهدی از سطح داده‌های مقطعی دولت برای ایالات‌متحده

    1- نسبت درآمد دولت محلی به درآمد دولت ای محلی ایالتی 2- نسبت مخارج دولت محلی به مخارج دولت‌های محلی و ایالتی 3- نسبت درآمدهای خود دولت‌های محلی به‌کل درآمدهای حاصل به‌استثنای کمک‌های مالی فدرال 4- ترکیبی از هر دو سهم درآمد و سهم مخارج (میانگین تمرکززدایی درآمد و مخارج)

    2

    یائو (2007)

    تمرکززدایی مالی و نتایج کاهش فقر: تئوری و شواهد

    1- نسبت سهم مخارج محلی به‌کل مخارج دولت 2- نسبت درآمدهای محلی به‌کل درآمدهای دولت

    3

    ایزکورا و پاسکال (2008)

    تمرکززدایی مالی و نابرابری‌های منطقه‌ای: شواهدی از چندین کشور اتحادیه اروپا

    شاخص تمرکززدایی مخارج نسبت مخارج محلی به‌کل مخارج دولت مرکزی

    4

     

    آکای و هوسیو (2009)

    تمرکززدایی مالی تعهد و نابرابری و منطقه‌ای: شواهدی در سطح امور خارجه، داده‌های مقدماتی برای ایالات‌متحده

    1- نسبت سهم مخارج سهم مخارج محلی به‌کل مخارج دولت 2- نسبت درآمدهای محلی به‌کل درآمدهای دولت مرکزی

    5

    رودریگیوز – پوس و ایزکورا (2010)

    اهمیت تمرکززدایی مالی برای نابرابری منطقه‌ای

    1- شاخص تمرکززدایی مخارج 2- شاخص تمرکززدایی سیاسی اشتاینر

    6

    سپیولودا و مارتینز وازکوئز (2011)

    نتایج تمرکززدایی مالی بر فقر و نابرابری درآمد

    نسبت سهم مخارج محلی به‌کل مخارج دولت مرکزی

    7

    لسمان (2011)

    نابرابری منطقه‌ای و تمرکززدایی: یک تجزیه‌وتحلیل تجربی

    1-نسبت سهم مخارج محلی به‌کل مخارج دولت 2- نسبت درآمدهای محلی به‌کل درآمدهای دولت مرکزی 3- نسبت درآمدهای مالیاتی دولت محلی به‌کل درآمدهای دولت (تمرکززدایی مالیات)4- عدم توازن عمودی (نقل و انتقالات از دولت مرکزی برای جبران مخارج دولت‌های محلی)

    8

    ئانوو (2012)

    سیاست تمرکززدایی مالی و کاهش فقر در نیجریه

    1- نسبت سهم مخارج محلی به‌کل مخارج دولت 2- نسبت درآمدهای محلی به‌کل درآمدهای دولت

    9

     

    صادقی شاهدانی و همکاران (2012)

    تمرکززدایی مالی، توزیع درامد و رشد اقتصادی: مطالعه موردی ایران

    1- نسبت کل درآمدهای استانی به‌کل مخارج استانی (تمرکززدایی درآمد)2- نسبت کل مخارج استانی به‌کل مخارج عمومی دولت (تمرکززدایی مخارج)

    10

    فریدی و نظر (2013)

    تأثیر استقلال مالی بر فقر در پاکستان

    1- نسبت مخارج دولت محلی به‌کل مخارج دولت 2- نسبت درآمدهای دولت محلی به‌کل درامد دولت 3- مخارج استانی تعدیل‌شده، نسبت مخارج دولت محلی به‌کل مخارج دولت منهای هزینه‌های دفاعی و پرداخت بهره بدهی‌ها 3- درآمدهای استانی تعدیل‌شده، نسبت به درامد دولت محلی منهای کمک‌های مالی به سایر کمک‌ها به‌کل درآمد دولت

    11

    ذکریا (2013)

    تأثیر تمرکززدایی مالی بر نابرابری منطقه‌ای در مناطق شرقی اندونزی

    نسبت بین توازن بودجه (تخصیص بودجه عمومی، به اشتراک‌گذاری درآمد و تخصیص بودجه ویژه) و مجموع مخارج محلی

    12

    سونگ (2013)

    افزایش درآمد منطقه‌ای چین، نقشی از تمرکززدایی مالی

    1- سهم هزینه (درآمد) دولت‌های محلی در کل هزینه‌های (مخارج) دولت ملی 2- نسبت سهم استان از درامد مالی به مخارج استانی در هرسال

    13

    منظور (2013)

    تمرکززدایی مالی و اقتصادی سیاسی بر کاهش فقر، تئوری و شواهدی از پاکستان

    1- نسبت سهم مخارج محلی به‌کل مخارج دولت 2- نسبت درآمدهای محلی به‌کل درآمدهای دولت

    14

    سامتی و همکاران (1393)

    تحلیل اثرات تمرکززدایی مالی بر ارتباط متقابل رشد و توزیع عادلانه منابع مالی در استان‌های ایران

    نسبت مخارج سرانه هر استان به مخارج سرانه مرکزی

    15

    غفاری فرد و صادقی – شاهدانی (1391)

    بررسی تأثیر تمرکززدایی مالی بر رشد اقتصادی استان‌های مختلف ایران

    1- نسبت درآمدهای استانی به مخارج استانی (مجموع مخارج عمرانی و هزینه‌ای) 2-نسبت میزان اعتبارات عمرانی در اختیار نهادهای استانی به‌کل بودجه عمرانی کشور 3- نسبت میزان اعتبارات عمرانی در اختیار نهادهای استانی از کل منابع تخصیصی به هر استان

    16

    صادقی و همکاران (1387)

    بررسی اثرات تمرکززدایی مالی بر کنترل فساد

    1- نسبت هزینه دولت مرکزی به‌کل هزینه‌های عمومی جامعه 2- نسبت درآمدهای دولت مرکزی به‌کل درآمدهای عمومی جامعه 3- نسبت اندازه دولت‌های محلی به مرکزی

    17

    سامتی و همکاران (1386)

    تمرکززدایی و منافع تشکیل دولت‌های محلی از منظر افزایش کارایی

    1- نسبت بودجه در اختیار دولت محلی در هر منطقه به‌کل بودجه تخصیص داده‌شده به آن منطقه 2- بودجه در اختیار استان‌ها به‌کل بودجه هزینه شده در آن استان

    18

    فرزین وش و غفاری فرد (1385)

    بررسی تأثیر تمرکززدایی مالی بر رشد و ثبات اقتصادی در ایران

    نسبت کل اعتبارات استانی (مجموع اعتبارات جاری و عمرانی) به بودجه عمومی کشور

    19

    رنانی و همکاران (1385)

    بررسی رابطه تمرکززدایی مالی و اندازه دولت در ایران

    1- نسبت مخارج استانی به بودجه کل کشور و بخش عمومی (تمرکززدایی مخارج)2- نسبت درآمده‌ای دریافتی غیر استانی به‌کل مخارج استانی (عدم توازن عمودی)3- نسبت درآمدهای استانی به‌کل مخارج استانی (تمرکززدایی درآمد)

    منبع: یافته‌های تحقیق

    جدول 2: نتایج آزمون­های مانایی داده‌های مورد استفاده طی سال‌های 1385- 1393

    آزمون­های ایستایی

    متغیر

    LLC

    Breitung

    IPS

    PP

    سطح

    تفاضل اول

    سطح

    تفاضل اول

    سطح

    تفاضل اول

    سطح

    تفاضل اول

    ضریب جینی

    5244/15-

    [0000/0]

    _______

    9083/4-

    [0000/0]

    _______

    7199/1-

    [0427/0]

    _______

    736/193

    [0000/0]

    _______

    سرمایه

    9993/3-

    [0000/0]

    321/16-

    [0000/0]

    3646/1

    [9138/0]

    5687/8-

    [0000/0]

    2091/0

    [5828/0]

    8713/2-

    [0020/0]

    7155/90

    [0064/0]

    67/257

    [0000/0]

    بهره‌وری سرمایۀ انسانی

    8141/9-

    [0000/0]

    1089/13-

    [0000/0]

    0048/1

    [8425/0]

    4186/4-

    [0000/0]

    0775/0

    [5309/0]

    34116/1-

    [0899/0]

    4171/63

    [3569/0]

    076/168

    [0000/0]

    تولید ناخالص داخلی استان‌ها

    8206/8-

    [0000/0]

    4375/10-

    [0000/0]

    2167/0-

    [4142/0]

    6665/1-

    [0478/0]

    06975/0

    [5278/0]

    0038/1-

    [1577/0]

    0651/61

    [4374/0]

    301/157

    [0000/0]

    تمرکززدایی درآمد

    529/25-

    [0000/0]

    029/25-

    [0000/0]

    0066/5

    [000/1]

    2989/2-

    [0108/0]

    3587/2-

    [0092/0]

    5541/5-

    [0000/0]

    463/192

    [0000/0]

    127/315

    [0000/0]

    تمرکززدایی مخارج

    4589/18-

    [0000/0]

    _______

    9112/2-

    [0018/0]

    _______

    1896/2-

    [0143/0]

    _______

    441/138

    [0000/0]

    _______

    منبع: یافته­های تحقیق

    جدول 43: بررسی آزمون F لیمر

    آزمون F لیمر

    مقدار

    احتمال

    نتایج

    مدل اول

    43/730

    000/0

    تأیید داده‌های تابلویی

    مدل دوم

    77/260

    000/0

    تأیید داده‌های تابلویی

    منبع: یافته­های تحقیق

    آزمون هاسمن

    جدول 4: بررسی آزمون هاسمن

    آزمونهاسمن

    مقدار

    احتمال

    نتایج

    مدل اول

    59/0-

    0000/0

    تأیید اثرات ثابت

    مدل دوم

    65/55-

    0000/0

    تأیید اثرات ثابت

    منبع: یافته­های تحقیق

CAPTCHA Image