نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس
2 کارشناس ارشد اقتصاد انرژی دانشگاه تربیت مدرس
چکیده
چکیده
هدف از این مطالعه بررسی روند بیماری هلندی در اقتصاد ایران و ارائه شاخصی جهت سنجش آن طی دوره 1357 تا 1387 با استفاده از روش فازی می‌باشد. برای این منظور مؤلفه‌های عمده بیماری هلندی در اقتصاد ایران از ادبیات تجربی استخراج شده و سری زمانی بیماری هلندی با استفاده از نرم افزار (MATLAB) برآورد شده است. نتایج حاصل از تحقیق نشان می‌دهد، که بعد از وقوع هر شوک نفتی بیماری هلندی در مقیاس متفاوتی در اقتصاد ایران رخ داده، به گونه‌ای که پس از شوک نفتی اول در دهه پنجاه به طور بی‌سابقه‌ای بیشترین مقیاس بیماری هلندی در کشور رخ داده است. در دهه شصت به دلیل رونق کمتر درآمدهای نفتی آثار بیماری هلندی در مقیاس کمتری به وقوع پیوسته است. وقوع شوک نفتی در دهه هفتاد میزان بیماری هلندی را در اواسط این دهه تشدید کرده است. همچنین با بروز شوک نفتی (1380-1385) به دلیل وجود حساب ذخیره ارزی در اوایل دهه، بیماری هلندی با شدت کمتری به وقوع می‌پیوندد، اما از سال 1383 به بعد به دلیل تغییر ماهیت این حساب و برداشت‌های بی‌رویه از آن میزان بیماری هلندی نیز شدت گرفته است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A Fuzzy Approach to Estimate Dutch Disease Index in Iran
نویسندگان [English]
- hosein Sadeghi Soghdel 1
- Ali Ghanbari 1
- Farnaz Ghorbani 2
- Zahra Keshavarzi 2
1 Assistant Professor of Economics, Tarbiat Modares University
2 Master of Energy Economics, Tarbiat Modares University
چکیده [English]
This study aims at estimating the Dutch disease and identifying its trend over a span of 31 years from 1978 to 2008. To this end, based on empirical studies and evidence of Dutch disease, fuzzy index series of Dutch disease were estimated by using (MATLAB). Results show that after oil shocks in the 50’s, Dutch disease occurred with the largest scale while the 60’s witnessed less Dutch disease. Moreover, in the oil shock of 2001 to 2006, after establishing the exchange reserve account in the early years, Dutch disease occurred on a smaller scale, while after 2004 the increased in withdrawals of this account, led to Dutch disease in a larger scale.
کلیدواژه‌ها [English]
- Dutch Disease
- Oil Revenues
- Fuzzy logic
- Dutch Disease Trend
الف- فارسی
- آذر، عادل و فرجی، حجت؛ علم مدیریت فازی، نشر مؤسسه کتاب مهربان، تهران، چاپ اول، 1386.
- امیری مقدم، صدرا؛ «شوک مثبت نفتی و اثرات بلند‌مدت آن بر اقتصاد ایران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، 1387.
- بانک اطلاعات سری‌های زمانی اقتصادی بانک مرکزی ایران.
- بختیاری، صادق و حقی، زهرا؛ «بررسی آثار افزایش درآمدهای نفتی بر بخش کشاورزی (بیماری هلندی در اقتصاد ایران)»، اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال نهم، 1380، شماره 35.
- بستاکی، مصطفی؛ «تحلیل اقتصادی آثار سیاست‌های قیمت‌گذاری محصولات دامی»، رساله دکتری علوم اقتصادی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، 1381.
- پاسبان، فاطمه؛ (1383)،«تأثیرات نوسانات قیمت نفت بر تولید بخش کشاورزی ایران (بیماری هلندی)»، پژوهش‌نامه اقتصادی، سال چهارم، 1383، شماره 12.
- خداویسی، حسن؛«بررسی بیماری هلندی در اقتصاد ایران»، پایان‌نامه کارشناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، 1376.
- خوش اخلاق، رحمان و موسوی محسنی، رضا؛ «شوک‌های نفتی و پدیده بیماری هلندی در اقتصاد ایران: یک الگوی محاسبه‌پذیر تعادل عمومی»، مجله تحقیقات اقتصادی، 1385، شماره77.
- درگاهی، حسن؛ «رونق نفتی و چالش‌های توسعه اقتصادی (با تأکید بر ساختار تجارت و کاهش رقابت‌پذیری اقتصاد ایران)»، تحقیقات اقتصادی، 1387، شماره 84.
- رحمانی، تیمور و گلستانی، ماندانا؛ «تحلیلی از نفرین‌های منابع طبیعی و رانت‌جویی بر توزیع درآمد در کشورهای منتخب نفت‌خیز»، مجله تحقیقات اقتصادی، 1388، شماره 89.
- زاهدی، مرتضی؛ تئوری مجموعه فازی و کاربرد آن، نشر کتاب دانشگاهی، تهران، 1387.
- سامتی، مرتضی؛ احمدزاده، عزیز؛ شهنازی، روح الله؛ «اثر منابع طبیعی بر اقتصاد کشورهای اوپک و چند کشور منتخب»، دو فصلنامه علمی - پژوهشی جستارهای اقتصادی، سال چهارم، 1386، شماره هشتم.
- طاهری، سیدمحمود؛ آشنایی با نظریه مجموعه‌های فازی، جهاد دانشگاهی، مشهد، 1378.
- عباسی‌نژاد، حسین و یاری، حمید؛ «تأثیر شوک‌های نفتی بر قیمت مسکن در ایران»، مجله پژوهش‌های اقتصادی، سال نهم، 1388، شماره اول.
- فردمنش، محسن؛ تأثیر درآمدهای نفتی بر اقتصاد ایران، مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، 1370.
- فردی، الهام؛ «بررسی اثرات درآمدهای نفتی بر بخش‌های قابل مبادله و غیر‌قابل مبادله در ایران (بیماری هلندی)»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا، تهران، 1386.
- گزارشات بانک مرکزی، سال‌های مختلف.
- مالکی، امین؛ «بررسی بیماری هلندی با تأکید بر بخش واقعی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی، تهران، 1383.
- مخزن موسوی، هادی؛ «گامی به سوی شاخص عدالت با استفاده از HDI، PI، GC با رویکرد منطق فازی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، 1387.
- مسائلی، ارشک؛ «برآورد شاخص رفاه در کشور ایران با رویکرد فازی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، گروه اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، 1388.
- مهرآرا، محسن؛ ابریشمی، حمید؛ زمان‌زاده نصر آبادی، حمید؛ «مصیبت منابع یا نهادها؟ مطالعه موردی کشورهای صادر‌کننده نفت»، پژوهش‌نامه اقتصادی، 1389، شماره 38.
- نصیری، سمیرا؛ «شوک‌های نفتی و بیماری هلندی، بررسی موردی ایران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، 1388.
- یدالله‌زاده طبری، ناصر علی؛«اثر قیمت نفت بر ساختار اقتصادی ایران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، 1372.
- یزدانی، سعید و شرافتمند حبیبه؛ «بررسی تأثیر ضربه‌های درآمد نفت بر بخش کشاورزی؛ آزمون بیماری هلندی»، مجله اقتصاد کشاورزی، 1390، شماره 4.
ب- لاتین
- Auty, R; 1998, Resource Abundance and Economic Development: Improving The Performance of Resource-Rich Countries, The United Nations University World Institute for Development Economics, Helsinki.
- Auty, R.M; 2001, Resource Abundance and Economic Development, Oxford University Press, Oxford.
- Corden, W.M., Neary, J.P; 1982, Booming sector and de-industrialization in a small open economy, The Economic Journal, vol. 92, pp. 825-848.
- Bjornland, H., C; 1998, The Economic Effects of North Sea Oil on the Manufacturing Sector, Scottish Journal of Political Economy, vol. 45, No. 5, pp. 553-585.
- Corden, W., M. and Neary, P; 1984, Booming Sector and Dutch Disease Economics: Survey and Consolidation, Oxford Economic Papers, Vol. 36, pp. 359-380.
- Fardmanesh, M; 1991, Term of trade shocks and structural adjustment in small.
- Economy, Dutch disease and oil price increase; journal of development Economics, vol. 34, pp. 339-353
- Gylfason, T; 2001,"Natural resources, education, and economic development", European Economic Review 45.
- Ismail, E. H; 2005, SaudiArabian Economy and the Dutch Disease: Apercent Look at a Small Open Economy, A Thesis for the Degree of Master of Arts, California State University.
- Mehrara, M; 2008, "The Asymetric Relationship Between Oil Revenuesand Economic Activities: The Case of Oil Exporting Countries", Energy Policy, 36: 1164-1168.
- Oomes, N & Kalcheva, K; 2007, "Diagnosing Dutch Disease: does Russia Have the Symptoms?", IMF Working Paper, No. 07/102.
- Puyana, A; 2000,"Dutch Disease, macroeconomic policies and rural poverty in Colombia",International journal of politics, culture and society, 14: 205-233.
- Sachs, J.D., Warner, A.M; 1995, "Natural resource abundance and economic growth", NBER Working Paper 5398.
- Stijns, J. P. C; 2003, An Empirical Test of the Dutch Disease Hypothesis Using a Gravity Model of Trade.
- Wijnbergen, S.V; 1984,"Inflation, Employment and Dutch Disease in Oil Exporting Countries, A Short Run Disequilibrium Analysis", Quarterly Journal of Economics, PP. 234-250.
- Wijnbergen, S.V; 1985, "The Dutch Disease: A Disease after All?", the Economic Journal 94, PP. 41-55.
- Wijnbergen, V.S; 1989, Inflation, Unemploymet and Dutch Disease in oil Exporting Countries, Quarterly Journal of Economics, vol. 40, pp. 233-240
- Zadeh L; 1973, "The concept of a linguistic variable and its application to approximate reasoning", American Elsevier Publishing Company, New York.
- _______ ; 1965, "Fuzzy sets", Inform. Control8, 338-353.
- _______ ; 1978, "Fuzzy Sets as a Basis for a Theory of Possibility" in: Fuzzy Sets and Systems, Nr. NY.
)
ارسال نظر در مورد این مقاله