بیشتر کشورهای صادرکننده منابع طبیعی (از قبیل صادرکنندگان نفت), به رغم برخورداری از درآمد عظیم صادراتی, عملکرد اقتصادی ضعیفی داشته اند. کثرت وقوع چنین پدیده ای باعث رواج اصطلاح "بلای منابع" شده است. دلیل ...
بیشتر
بیشتر کشورهای صادرکننده منابع طبیعی (از قبیل صادرکنندگان نفت), به رغم برخورداری از درآمد عظیم صادراتی, عملکرد اقتصادی ضعیفی داشته اند. کثرت وقوع چنین پدیده ای باعث رواج اصطلاح "بلای منابع" شده است. دلیل وقوع این پدیده چیست؟ تبیینهای اقتصادی و سیاسی متعددی برای وقوع آن در طی زمان ارائه شده است. یکی از جدیدترین تبیین ها مشکل را در نبود یا ضعف نهادهای قانونی و حضور گروههای نفع بر قدرتمند ناهمیارانه می بیند که زمینه را برای گسترش فساد و افزونه خواهیآماده کرده است و به رشد نیافتگی اقتصادی می انجامد. شناسایی عوامل و سازوکارهایی که باعث چنین وضعیتی می شود به سیاستگذاران کشورهای صاحب منابع طبیعی کمک خواهد کرد تا با دفع و حذف این عوامل، زمینه را برای آماده کرده و از دام بلای منابع رهایی یابند. در این مقاله از زاویه اقتصاد سیاسی به رونق منابع در یک کشور در حال توسعه نگاه شده است و واکنش متغیرهای اقتصادی در بستر نهادی و منازعات گروههای نفع بر توضیح داده می‌شود. با معرفی «اثر آزمندی» نشان می‌دهیم که نرخ پس‌انداز در چنین کشورهایی خلاف ادوار تجاری حرکت کرده و مصرف بیش از رونق منابع افزایش می‌یابد. یک بررسی کمی و کیفی در انتهای مقاله اثر آزمندی را در دورة رونق نفتی اواسط دهة 1350 برای ایران به اثبات می‌رساند.
