نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز
2 کارشناس ارشد اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز
چکیده
چنانچه منافع حاصل از اجرای سیاست مالی دولت به نسبت برای افراد فقیر بیشتر از افراد غیرفقیر باشد، سیاست مالی دولت را می‌توان سیاست مالی به نفع فقیر نامید.
در این پژوهش با استفاده از مفهوم رفاه اجتماعی، نشان داده می‌شود که به منظور حداکثر شدن رفاه اجتماع چه کالاها و خدماتی باید مشمول یارانه و یا مالیات غیرمستقیم واقع شوند. بدین منظور از مفهوم کشش تابع رفاه اجتماعی اتکینسون نسبت به قیمت کالاها و خدمات استفاده شده و سپس شاخص اصلاح قیمت استخراج و سرانجام این شاخص به منظور ارزیابی مالیات‌های غیرمستقیم و یارانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نتایج پژوهش نشان می‌دهد که طی سال‌های (1383- 1379) در جوامع شهری و روستایی ایران افزایش قیمت اقلام خوراکی به افراد فقیر بیشتر از افراد غیرفقیر آسیب رسانده و پرداخت یارانه به گروه اقلام خوراکی (به جز گروه نوشابه‌ها و دخانیات) در جوامع شهری و روستایی به نفع افراد فقیر بوده است در حالی که افزایش قیمت در گروه‌هایی نظیر بهداشت و درمان، حمل و نقل و ارتباطات و تحصیل و آموزش به افراد غیرفقیر بیشتر از افراد فقیر آسیب رسانده و افراد غیرفقیر بیشتر از فقرا از یارانه‌های پرداختی به این بخش‌ها منتفع شده‌اند. بنابراین بازنگری در نحوه پرداخت یارانه و کاهش آن و اعمال مالیات بر بخش‌های ذکر شده به منظور کاهش نابرابری و بهبود و اصلاح رفاه ضروری به نظر می‌رسد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Assessing Subsidies and Indirect Taxes from Social Welfare Aspect in Iran
نویسندگان [English]
- Khosrow Piraee 1
- Mohammad Reza Shahsavar 2
1 Associate Professor of Economics, Islamic Azad University, Shiraz Branch
2 کارشناس ارشد اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز
چکیده [English]
The government fiscal policy can be said to be pro-poor if it benefits the poor more than the non-poor.
In this research by using the concept of social welfare it states that which goods and services should be subsidized or taxed to maximize social welfares. For this purpose, in the viewpoint of welfare the concept of elasticity of Atkinson social welfare with respect to prices is used and then price reform index is derived and finally this index is used for assessing indirect taxes and subsidies.
The results of this research during the years of 2000-2005 in urban and rural areas in Iran, indicate increasing in price of food items hurts the poor more than the rich and subsidizing these items (excluding beverages and tobacco) have been pro-poor while the increasing in price of the items like health care, transportation, communication and education hurt the rich more than the poor and the rich benefit more than the poor from these subsidies. Therefore, view in the subsidy and taxing on the mentioned sectors for purpose of reducing the inequality for welfare improvement and thus reform is seemed necessary.
کلیدواژه‌ها [English]
- Words: Subsidy
- Indirect Tax
- Pro-Poor Policy
- Welfare Elasticity
- Price Reform Index
- Atkinson Social Welfare Function
منابع
الف- فارسی
1- ابوالفتحی قمی، ابوالفضل، درآمدی بر شناخت شاخص‌های نابرابری درآمد و فقر، مرکز آمار ایران، تهران، 1371.
2- رنگریز، حسن، خورشیدی، غلامحسین، مالیه عمومی و تنظیم خط مشیء مالی دولت، شرکت چاپ و نشر بازرگانی، تهران، 1377.
3- فرد دوجی، سارا، ارزیابی سیاست مالیاتی و تأثیر آن بر فقر و نابرابری درآمد در ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم اقتصادی دانشگاه آزاد اسلامی شیراز به راهنمایی دکتر خسرو پیرایی، 1385.
4- مرکز آمار ایران (سال‌های مختلف)، نتایج تفصیلی آمارگیری از هزینه و درآمد خانوارهای شهری.
5- مرکز آمار ایران (سال‌های مختلف)، نتایج تفصیلی آمارگیری از هزینه و درآمد خانوارهای روستایی.
6- موسوی جهرمی، یگانه، هزینه نهایی رفاه اجتماعی ناشی از مالیات‌های غیرمستقیم - مالیات بر مصرف در ایران در سال 1373، پژوهش‌نامه بازرگانی، 1381، ش 22.
ب- انگلیسی
7- Atkinson, A.B, On the Measurement of Inequality Journal of Economic Theory, 1970, Vol 2, pp 244-63.
8- Kakwani, N and H.H. Son, On Assessing Government Fiscal Policies with Application to the Philippines, Handbook on Public Sector Performance Review. Vol. 3, Washington D.C, the World Bank, 2003.
9- Layard, P.R.G. and Walters, A.A, Microeconomic Theory. New York, USA, McGraw-Hill Book Company, 1978.
10- Rawls, J, A Theory of Justice, OxfordUniversity Press, 1972.
11- Soares,S and R. Osorio, The Impact of Relative Price on Welfare and Inequality in Brazil, Brasilia, International Poverty Centre, Working Paper 37, 2007.
12- Son, H. H, Is Thailand’s Fiscal System Pro-Poor-Looking from Income and Expenditure Components, The World Bank, 2003.
13- Son, Hyun,H. and N. Kakwani, Measuring the Impact of Prices on Inequality with Applications to Thailand and Korea, Journal of Economic Inequality, 2006, Vol. 4, No. 2, pp 181-207
14- Varian, A. Microeconomic Analysis. Third Edition. New York: Norton.
)