سنجش و کاربست شاخص ترکیبی عدالت اجتماعی اتحادیه اروپا (SJI) در ایران

مصطفوی ثانی, علی; سرآبادانی تفرشی, حسین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشجوی دکتری علوم اقتصادی، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

² دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

چکیده

شاخص‌های ترکیبی به مثابه ابزارهای حکمرانی، نقشی مؤثر در شناخت وضع موجود و مداخله‌های تنظیمی جهت رسیدن به وضع بایسته دارند. این مقوله، در مورد عدالت اجتماعی به عنوان مفهوم و آرمانی چند بُعدی، هنجاری و پیچیده اهمیت مضاعف پیدا می‌کند. شاخص ترکیبی عدالت اجتماعی(SJI) که به برآورد وضعیت عدالت اجتماعی در اتحادیه اروپا می‌پردازد، در سالیان اخیر در کشورهای دیگر نیز مورد استفاده قرار گرفته است. به دلیل عدم آشنایی با این شاخص در داخل و نبود داده‌های آماری برخی از سنجه‌های این شاخص ترکیبی، تاکنون برآوردی از وضعیت ایران از منظر این شاخص صورت نپذیرفته است. پژوهش حاضر کوشیده است با بومی‌سازی این شاخص به برآورد وضعیت عدالت اجتماعی در ایران بپردازد. نتایج نشان می‌دهد نمره کل شاخص ترکیبی عدالت اجتماعی از 8 در سال 1385 به 8.4 در سال 1395 افزایش پیدا کرده است. این افزایش جزیی معلول عملکرد کشور در کاهش فقر و حمایت از طبقات پایین درآمدی بوده است؛ با این حال روند شاخص در بازار کار، سلامت، آموزش و تحقق عدالت بین‌نسلی نگران‌کننده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Measurement of social justice in Iran: applying Social Justice Index (SJI)

نویسندگان [English]

ali mostafavisani ¹
hosein sarabadani ²

¹ PhD student in Economics, Imam Sadegh University, Tehran, Iran

² PhD Student in Public Administration, Imam Sadegh University, Tehran, Iran

چکیده [English]

The composite index as tools of governance have an effective role in identifying the status quo and designing regulatory interventions to achieve the required status. The social justice index, which assesses the status of social justice in the EU member, that in recent years it is also used in other countries. Due to the lack of familiarity with this index inside and the lack of statistical data on some of the measurements of this combined index, so far no estimation of the status of Iran from the perspective of this indicator has been made. The present research has tried to estimate status of social justice in Iran by using SJI. The results of this measurement and estimation show that the total score of the combined social justice index increased from 8 in 2006 to 8.4 in 1395. This increase has been caused by the performance of the government in reducing poverty and supporting low income levels; however, the trend in the labor market, health, education and intergenerational justice is alarming.

کلیدواژه‌ها [English]

social justice
composite index
Social Justice Index
SJI index
index manufacturing method

مراجع

منابع:

الف) فارسی:

1. اسلامی سیف‌الله. (۱۳۹۳); «اندازه‌گیری شاخص رفاه اجتماعی طی چهار دهه گذشته در مناطق شهری کشور». مجله اقتصادی (دوماهنامه بررسی مسائل و سیاست‌های اقتصادی). شماره ۱۴ (۵ و ۶) :صص۵-۲۸

2. پیغامی، عادل (1394). درآمدی بر اهمیت اندازه‌گیری و سنجه‌ها در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، سلسله تک‌نگاشت‌های الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت (شماره 41)، تهران: مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت.

3. پیله فروش، میثم،(1385)، «مقایسه وضعیت عدالت در مناطق روستایی و شهری استان قزوین در سال‌های 1377-1380»، معارف اسلامی و حقوق، بهار 1385 شماره 22، صص51- 90

4. ترکمن‌نژاد, شریف, نصیری پور, امیر اشکان, ملکی, محمدرضا, ریاحی, لیلا. (1391). «ارزیابی شاخص‌های عدالت در سلامت در ایران». مدیریت بهداشت و درمان, (شماره1 و 2),صص 21-31.

5. رجایی، سید محمدکاظم و معلمی، سید مهدی (1394)، درآمدی بر مفهوم عدالت اقتصادی و شاخص‌های آن، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)

6. شاخص‌های ماده 68 قانون برنامه پنجم توسعه، 1395،مرکز آمار ایران،.

7. عزتی، مرتضی (1393)، «تدوین شاخص ترکیبی عدالت بر پایه قانون اساسی ج.ا ایران و سنجش آن طی یک دوره هشت‌ساله»، فصلنامه راهبرد اقتصادی، شماره 10، صص 241-205.

8. عزتی، مرتضی (1394)، گزارش اقتصاد اسلامی ایران، تهران: پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس.

9. عزتی، مرتضی و کریمی، بهمن (1393)، «طراحی شاخص بومی برای اندازه‌گیری فساد اقتصادی»، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، شماره 6، تابستان، صص 86-56.

10. خاندوزی؛ احسان، سیدنورانی؛ (1395) «معرفی و محاسبه شاخص ترکیبی عدالت اقتصادی از منظر اسلامی در ایران»، فصلنامه مجلس و راهبرد، دوره 23، شماره 85 ،صص 57- 84.

11. عیوضلو، حسین (1386). شاخص‌های عدالت اقتصادی، گزارش پژوهشی مجمع تشخیص مصلحت نظام.

12. قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران برای سال‌های 1400-1395 (1396)، مجلس شورای اسلامی

13. موسوی, میرنجف، کهکی، فاطمه‌سادات. (1395). «اولویّت‌سنجی شاخص‌های توسعه‌ی ایرانی اسلامی در تحقق آمایش سرزمین در استان خراسان رضوی (با رویکرد عدالت محوری)». فصلنامه جغرافیا و توسعه، شماره 14(45)، صص 93-120.

14. مجموعه گزارشهای آماری مرکز آمار ایران مشتمل بر گزارشهایی چون طرح نیروی کار، هزینه و درآمدخانوار، کارگاههای صنعتی با بیش از 10 کارکن، سالنامه آماری، گزارشهای سرشماری ده‌ساله و... در دسترسی به نشانه www.amar.org.ir.

15. مجموعه گزارشهای آماری بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مشتمل بر گزارش‌هایی چون شاخص قیمتها، گزارش تحولات اقتصادی، بودجه خانوار، بانک سری زمانی اطلاعات اقتصادی و...در دسترس به نشانی www.cbi.ir

16. پایگاه داده مرکز آمار وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی به نشانی www.amarkar.ir

17. مجموعه گزارشهای بررسی عملکرد برنامههای پنجساله توسعه و عملکرد برنامههای بخشی و فرابخشی جمهوری اسلامی ایران در سازمان برنامه‌وبودجه در دسترس به نشانی www.mporg.ir

18. مجموعه گزارشهای کارشناسی مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی ...در دسترس به نشانیrc.majlis.ir

19. مجموعه گزارشهای عملکردی پورتال وزارت امور اقتصادی و دارایی... در دسترس به نشانیfa.mefa.gov.i

20. گزارشهای آماری سازمان ثبت‌احوال کشور در دسترس به نشانیwww.sabteahval.ir

21. مجموعه گزارشهای آماری پیرامون شهر تهران به نشانی statistics.tehran.ir/statistics

22. گزارشهای آماری سازمان پزشکی قانونی کشور در دسترس به نشانی www.lmo.ir

23. گزارش‌های تحلیلی مرکز معاونت امور زنان ریاست جمهوری به نشانیwomen.gov.ir.

24. Alkire, Sabina, and James Foster. (2009). "Memo to CONEVAL." Consultado en http://www. ophi. org. uk/wp-content/uploads/OPHI-RP-21a. pdf el día 25

25. Alkire, Sabina. (2007): "The missing dimensions of poverty data: Introduction to the special issue." Oxford development studies 35.4 347-359.

26. Bandura, Romina. (2008). "A survey of composite indices measuring country performance: 2008 update." New York: United Nations Development Programme, Office of Development Studies (UNDP/ODS Working Paper)

27. Basrir, Hasan. (2015) “On the multidimensional measurements of poverty”. University of York. http://www.eadi.org /fileadmin/MDG_2015_ Publications/ Basarir_PAPER.pdf

28. Helmy, Heba E. (2013). "An approach to quantifying social justice in selected developing countries." International Journal of Development Issues, 12(1), 67-84.

29. -------------------. (2017). "Three years after their first social justice index: how well did LDCs perform?" International Journal of Development Issues, 16.1 (2017): 107-128.

30. Index, Legatum Prosperity. (2015). "Legatum Prosperity Index 2014."

31. Porter, Michael E., Scott Stern, and Michael Green. Social progress index 2014. Washington, DC: Social Progress Imperative, 2014.

32. Schraad-Tischler, Daniel, and Laura Seelkopf. (2014). “Concept and Methodology-Sustainable Governance Indicators 2014."

33. Schraad-Tischler, Daniel. (2011) Social Justice in the OECD: How Do the Member States Compare? Sustainable Governance Indicators 2011. Bertelsmann Stiftung

34. ---------------- (2015)Social Justice in the EU: Index Report 2015. BertelsmannStiftung

35. Schraad-Tischler, Daniel, and Christian Kroll. (2014).Social Justice in the EU-a Cross-national Comparison: Social Inclusion Monitor Europe (SIM): Index Report. Bertelsmann Stiftung,

36. Stiftung, Bertelsmann, ed. Transformation Index BTI 2018: Governance in International Comparison. Verlag Bertelsmann Stiftung, 2018.

37. Merkel, Wolfgang. (2002) "Social justice and the three worlds of welfare capitalism." Archives Européennes de Sociologie/European Journal of Sociology/Europäisches Archiv für Soziologie : 59-91.

38. -------------- (2007): "Soziale Gerechtigkeit im OECD-Vergleich." Stefan Empter & Robert B. Vehrkamp 233-257.

39. Merkel, Wolfgang, and Heiko Giebler. (2009): "Measuring social justice and sustainable governance in the OECD." Sustainable governance indicators 187-215.

40. GAGNÉ, ALEXIS, L. A. U. R. A. O’LAUGHLIN, MARIPIER ISABELLE, N. A. T. H. A. N. I. E. L. BÉRUBÉ-MIMEAULT, CHRISTIAN BÉLAIR, and ISABELLE FONTAINE. (2016). "The index of intergenerational equity-2016."

41. Thomson, Stephanie (2015), Intergenerational Holistic Equity Index: Mapping Intergenerational Inequality in Australia, 2015 United Nations Economic and Social Council Youth Forum in New York.

42. Waldron, Jeremy. (2016). "The rule of law."

43. databank.worldbank.or.

44. www.prosperity.com

45. www.socialprogress.org

46. worldjusticeproject.org.

47. www.weforum.org.